گذری بر تاریخ جام‌جهانی؛ از کفش‌طلا تا بهترین‌بازیکن‌جوان

قهرمانی در جام‌جهانی، افتخاری است، که حتی فکرکردن به آن نیز لذت‌بخش و سرشار از غرور و افتخار است. فارغ از قهرمانی‌جهان که آرزوی هرفوتبالیستی است، آوردگاه جام‌جهانی، که هر4 سال یک‌بار برگزار می‌شود، مکان مناسبی برای درخشیدن و افسانه‌سازی است. شاید زیباترین گل‌هایی که در طول یک‌فصل به ثمر می‌رسند، پس از مدتی به دست فراموشی سپرده‌شوند، اما داستان جام‌جهانی متفاوت است. در این‌جا یک‌جهان، نظاره‌گر شماست و در تمام افتخاراتی که کسب می‌کنید، مردم کشورتان سهیم هستند و هیچ‌گاه فراموش نمی‌شود، چرا که این خاطرات مملوء از غرور، سینه‌به‌سینه و نسل به نسل منتقل می‌شود. گاهی دامنه این افسانه‌سرایی‌ها فراتر از یک‌کشور می‌رود و جهانی را در بر می‌گیرد. آیا کسی را می‌شناسید که افسانه دست‌خدا را نشنید‌ه‌باشد؟ تمام این دلایل باعث می‌شود، تا جام‌جهانی برای بازیکنان بویی دیگر داشته‌باشد و تمام تلاش خود را برای ثبت‌کردن نامشان در تاریخ انجام‌دهند. یکی از مهم‌ترین عناوین‌ انفرادی، جایزه کفش‌طلا است، که متعلق به بیشترین گل‌زن مسابقات است. در20 دوره جام‌جهانی 26 نفر این عنوان را کسب‌ کرده‌اند. در جام‌جهانی 1962 شیلی، 6 بازیکن با 4 گل‌زده به طور مشترک به این عنوان دست یافتند و در سال1994 که مسابقات در آمریکا برگزار شد، هریستو استویچکوف بلغاری و اولگ سالنکو روسی هرکدام با 6 گل‌زده به‌طور مشترک صاحب عنوان کفش‌طلا مسابقات شدند. در سال‌های اخیر فیفا با اضافه‌کردن بندهای متعدد به جایزه کفش‌طلا، احتمال کسب این جایزه را برای چندنفر(به صورت همزمان) به صفر رسانده‌است، تا در هر دوره تنها یک‌نفر صاحب این عنوان شود.

گیرمو استابیله آرژانتینی، برنده کفش طلای اولین دوره جام‌جهانی است. استابیله که به دلیل مصدومیت، یکی از بازیکنان کلیدی آرژانتین در دقیقه 90 به اردوی تیم فراخوانده‌شد، با زدن 8 گل عملکردی استثنایی در آن دوره از مسابقات داشت. هت‌تریک دیدنی او مقابل مکزیک و دبل‌کردن‌های پی‌درپی او مقابل تیم‌های شیلی و آمریکا، راه را برای آبی‌سفید پوشان آرژانتینی هموارتر کرد تا آنان در فینال مقابل اروگوئه جویای‌نام به میدان روند. در آن بازی نیز استابیله در دقیقه 37 قفل دروازه حریف را برای بار دوم گشود، تا نتیجه بازی 2 بر 1 به سود آرژانتین شود و آلبی سلسته نیمه‌ اول را با پیروزی وارد رختکن شوند. اما در نیمه دوم اندیشه‌های آلبرتو سوپیچی جوان، که در آن زمان تنها 32 سال داشت، آرژانتینی‌ها را کیش‌ومات کرد. تا شاگردانش در نیم ساعت 3 بار دروازه آبی‌سفید پوشان را بگشایند و در اولین دوره جام‌جهانی بر بام جهان قرار گیرند، کسی نمی‌داند! شاید آن شب جنگ خدایان بود و خورشید پرچم اروگوئه بر آلبی سلسته چیره گشت، تا خورشید آرژانتین نظاره‌گر غروب خود باشد. در طول تمام ادوار جام‌جهانی، 19 نفر از کسانی صاحب کفش طلا شده‌اند، برای اولین‌بار در این تورنمنت شرکت می‌کردند. نام‌هایی همچون جیمز رودریگز، توماس مولر، ژوست فونتن و اسطوره فقید؛ اوزه‌بیو در این فهرست قرار دارند. کسی چه می‌داند، شاید در این دوره نیز باید منتظر دیدن نام‌هایی مانند؛ ام‌باپه و هری‌کین باشیم تا کفش‌طلا را ازآن خود کنند.

ساندور کوچیس، مهاجم بلغاری رکورد دار بیشترین گل‌زده نسبت به بازی است. او با وجود آن‌که تنها در یک دوره جام‌جهانی حضور داشته و تنها در 5 مسابقه به میدان رفته‌است، با به ثمر رساندن 11 گل و میانگین 2.20 گل در هربازی در صدر فهرست فرصت‌طلب‌ترین مهاجمین تمام ادوار جام‌جهانی قرار دارد. ژوست فونتین نیز با زدن13 گل در 6 بازی و میانگین 2.17 گل در هربازی در رده دوم این فهرست قرار دارد. باتوجه به سبک فوتبال‌نوین دنیا، بعید به نظر می‌رسدکه کسی بتواند رکورد کوچیس بلغارستانی را در آینده جا‌به‌جا کند و نام او تا ابد در تاریخ جاودان خواهدبود. گذری بر جدول بیشترین گل‌زن‌های تمام ادوار جام‌جهانی می‌دهد، که کلوزه آلمانی با 16 گلی که در طی 12 سال و حضور در دوره‌های 2002، 2006، 2010، 2014 به ثمررسانده‌است، در صدر این لیست قرار دارد. رونالدو برزیلی با 15 گل و گرد مولر آلمانی با 14 گل در رده‌های بعدی قرار دارند. این سه نفر علاوه بر این‌که در فهرست گل‌زن‌ترین بازیکنان تاریخ جام‌جهانی قرار دارند، هرکدام توانسته‌اند یک‌بار عنوان کفش‌طلا را کسب کنند!(گردمولر1970- رونالدو2002- کلوزه 2006)

جیمز رودریگز، یکی دیگر از نام‌های برجسته این مسابقات است، او که در سال 2014 برای اولین بار و پس از دوری 16 ساله کلمبیا از این تورنمنت حضور داشت. یکی از درخشان‌ترین عملکردهای دوران فوتبال خود را به نمایش گذاشت و یک‌شبه تبدیل به قهرمان ملی کلمبیا شد. او با زدن 6 گل در 5 بازی و با وجود این‌که، طلایی‌پوشان از حضور درنیمه‌نهایی باز ماندند، توانست کفش‌طلا مسابقات را به شایستگی کسب کند. نیمی از گل‌های قهوه‌کاران در جام‌جهانی 2014 را جیمز به ثمر رساند و یکی از عومل اصلی حضور کشورش در جمع هشت تیم برتر جهان بود. درخشش رودریگز توجه تیم‌های اروپایی را به خود جلب کرد و در نهایت نیز راهی کهکشان رئال‌مادرید گشت و در طی 3 فصل حضور در لوس‌بلانکوس 2 بار فاتح لیگ‌قهرمانان اروپا شد. وی سپس به بایرن‌مونیخ کوچ کرد و با عملکرد درخشانی که این فصل در اف‌سی‌هالیوود داشت، بار دیگر مردم کلمبیا را به خود امیدوار کرده‌است، تا بار دیگر چشمان مردم سرزمین قهوه به ساق‌های او خیره باشد و درخشش کشورشان را در گرو شوت‌های سهمگین او ببینند.

توپ طلا یکی دیگر از جوایزی است، که فیفا در پایان تورنمنت اهدا می‌کند و متعلق به بازیکنی است، که از دید کارشناسان بیشترین تاثیر مثبت را بر روی تیم خود گذاشته‌است. تنها 5 بازیکن در تاریخ جام‌جهانی وجود دارند که توانسته‌اند به صورت همزمان، کفش‌طلا و توپ‌طلا مسابقات را کسب کنند. این نشان می‌دهد که تنها گل‌زدن نمی‌تواند عاملی برای تبدیل‌شدن به بهترین بازیکن باشد و معیارهای مهم دیگری نظیر؛ پاس‌گل، همکاری با تیم، دفاع خوب و ... در انتخاب بهترین‌‌ بازیکن نقش دارند. لئونیداس داسیلوا 1938، گرانیکا 1962، روسی 1982، کمپس 1978 و شیلاچی 1990 افراد حاضر در این لیست هستند. الیورکان تنها دروازه‌بان تاریخ است، که توانسته عنوان بهترین‌بازیکن جام‌جهانی را کسب کند. او در حالی این عنوان را کسب کرد که در آن دوره، رونالدو برزیلی 8 گل زده‌بود و به همراه کشورش قهرمان جهان شده‌بود، اما از نظر کارشناسان شیرآلمانی شایسته کسب این عنوان بود.

از سال 1958، فیفا جایزه بهترین بازیکن جوان را به مجموعه عناوین انفرادی اضافه کرد. پله، اسطوره برزیلی فوتبال جهان، اولین فردی بود که این عنوان را کسب کرد، او در آن زمان17 سال داشت. پس از گذشت بیش از نیم قرن، وی هنوز هم جوان‌ترین فردی است که این عنوان را مال خود کرده‌است. مایکل اوون نیز در سال 1998 و در حالی که 18 بهار از عمرش گذشته‌بود، صاحب این عنوان شد. شاید اگر کمی بخت با اوون؛ این فوتبالیست انگلیسی که این روزها سال‌های پایانی دهه چهارم زندگی‌اش را می‌گذارند، یار بود و خودش نیز انتخاب‌های بهتری داشت، اکنون نام او نیز در فهرست اساطیر جام‌جهانی قرار داشت. تیمو ورنر ستاره‌ی بی‌چون‌چرای لایپژیگ و گابریل ژسوس فوروارد منچسترسیتی آلترناتیوهای کسب این عنوان در تابستان امسال هستند. 

جام‌جهانی امسال، شاید وداعی تلخ با بزرگ‌ترین فوتبالیست‌های یک دهه اخیر فوتبال باشد. رونالدو اکنون 33 و مسی 31 سال دارد و به احتمال فراوان در جام‌جهانی بعدی حضور ندارند. هردو فوق‌ستاره خواهند کوشید تا در این آخرین فرصت، میراثی ماندگار از خود به جای بگذارند. مسی و رونالدو تمام عناوین فردی و تیمی را کسب کرده‌اند، اما هیچ‌کدام نتوانسته‌اند قهرمان جهان بشوند. مسی در سال 2014 تنها یک قدم تا فتح این جام فاصله داشت، اما گل دقیقه113 گوتزه، تمام رویاهای آلبی‌سلسته را نقش برآب کرد و سهم فوق‌ستاره آرژانتینی از جام، تنها انبوه اشک‌هایی بود که صورتش را در بر گرفته‌بودند. پس از شگفتی‌آفرینی مردان پرتغالی به رهبری کریستیانو رونالدو و ایستادن بر بام‌ اروپا، جنگ‌جویان پرتغالی بار دیگر به دنبال کسب افتخار هستند. رونالدو نیز به مانند یک‌جنگ‌جوی کهنه‌کار پس از سال‌ها درگیری و نبرد به دنبال فتح آخرین قله است، تا با خیال راحت، میراث خود را تحویل آیندگان دهد.