یادداشت روز | شفیعزاسیون عادل فردوسی پور

عادل فردوسی پور برای این که عادل فردوسی پور شود، زحمات زیادی کشیده. در تلویزیونی که دیده شدن و ستاره شدن خط قرمز است، دیده شدن و ستاره ماندن، ماموریتی تقریباً غیرممکن است. مروری بر روند موفقیت چهره های تلویزیونی در دهه های اخیر موید این نکته است که جلوی پای بازیگران و مجری هایی که در آستانه ستاره شدن قرار می گیرند پوست موزهای متعددی انداخته می شود که خواه ناخواه به بهانه ای رویش سُر می خورند؛ دو دهه پیش، پخش فیلمی از حرکات موزون یا ناموزون مجری در مراسم عروسی پسرخاله یا پسرعمه اش (یا حتا شایعه وجود چنین فیلمی!) نسخه مجری در آستانه شهرت را می پیچید. حالا اینستاگرام و فیس بوک و این جور چیزها. عادل فردوسی پور اما هوشمندانه از این مراحل سخت عبور کرد.
می گویند همشهری بودن عادل با مدیر وقت شبکه سه، پشتوانه مجری محبوب برنامه 90 بوده اما شنیدیم و باور نکردیم. قواعد سختگیرانه صداوسیما همشهری و فامیل نمی شناسد. عوامل متعددی در موفقیت عادل فردوسی پور نقش داشت. میدان عمل او، زمین فوتبال بود، جایی که حداقل تا یک دهه پیش دور از جناح بندی های سیاسی بود. فوق فوقش نماینده های مجلس دل شان می خواست در هیات مدیره سرخآبی ها باشند تا بیشتر توی چشم باشند و چهار سال بیشتر در مجلس بمانند یا این که در آستانه انتخابات ده بیست میلیون می گذاشتند کف دست ستاره ها تا برای شان مثلاً غیرمستقیم تبلیغ کنند.
این مساله به فردوسی پور کمک کرد با جسارت بیشتری توی دل ماجراها برود. او از کلیشه های رایج برنامه های ترکیبی تلویزیون فراتر رفت. یقه مهمان هایش را می گرفت، آن ها را به جان هم می انداخت و این چنین شد که به مخاطب 20 میلیونی دست پیدا کرد و دیگر تلویزیون نمی توانست از او بگذرد. درآمد میلیاردی تلویزیون از آگهی های رنگارنگی که قبل از پخش برنامه، وسط برنامه و یا به صورت زیرنویس پخش می شد، سرسخت ترین مدیران را هم نرم می کرد تا پشت این برنامه بایستند.
فردوسی پور هم هوشمندانه تلاش می کرد هم برنامه اش را سیاسی نکند و هم از اختلاف همیشگی وزارت ورزش و فدراسیون فوتبال برای نیش های غیرمستقیم سیاسی استفاده کند.
درباره تمام آن چه درباره برنامه 90 نوشتم، از فعل گذشته استفاده کردم. چون معتقدم برنامه نود امروز نان گذشته اش را می خورد. علاقمندان به فوتبال به نوعی معتاد این برنامه شده اند وگرنه برنامه نود از هویت اصلی اش دور شده است. این سقوط کیفیت نود از سال گذشته شروع شد و هنوز ادامه دارد. دلیل؟ فردوسی پور به شدت پر گو شده است. مربی، مدیر و بازیکن را می آورد پشت خط و تنها به او اجازه می دهد 30 ثانیه حرف بزند و بعد خودش بی وقفه سخن می گوید. اصلا اجازه صحبت را به طرف دیگر مکالمه نمی دهد. تکرار و تکرار و تکرار. از این بدتر نحوه عملکرد فردوسی پور در برابر همان بیست سی ثانیه حرف زدن طرف مکالمه است.
او اصلاً گوش نمی دهد، فقط منتظر است چند ثانیه ای که به آن سوی خط مرحمت فرموده تمام شود و حرف خودش را بزند. ماهی یکبار هم بیست دقیقه درباره انتقال تیم ها به شهرهای دیگر حرف می زند، موضوعی که دیگر متوقف شده اما سوژه هر ماه فردوسی پور است. وقتی هفته پیش در واپسین دقایق برنامه، فردوسی پور به مدت دو دقیقه سکوت کرد تا کارلوس کی روش پاسخ آقای اکسپت فولو را بدهد، تعجب کردم. بعد از مدت ها این اولین بار بود که فردوسی پور دو دقیقه سکوت می کرد. آن چه برنامه نود را به یک برنامه درجه یک تبدیل کرد، به موقع حرف زدن فردوسی پور بود، گاهی با یک جمله و طرح یک سوال، طرف دیگر مکالمه را مقهور خودش می کرد و مخاطب حظ می کرد از آن همه هوشمندی اش. فعلاً برنامه نود به حیاتش ادامه می دهد، از پس انداز محبوبیتش استفاده می کند. میلیون ها نفر پای حرف زدن مداوم فردوسی پور می نشینند و مکالمات یک طرفه اش را پی می گیرند. یکی از بزرگ ترین مشکلات نود نداشتن رقیبی قابل است. شاید اگر بدیلی برای این برنامه وجود داشت، فردوسی پور بهتر می فهمید که اجرایش کم کم دارد به تاک شو تبدیل می شود. فردوسی پور به گفته خودش از بچگی شیفته فوتبال بوده و به همین دلیل از فراز و نشیب های فوتبال حداقل در سی سال گذشته مطلع بوده. بد نیست او گاهی مسیری را که برنامه معروف ورزش و مردم رو به پایین طی کرده، مرور کند و ببیند چرا یکی از محبوب ترین برنامه های تلویزیون در سال های نه چندان دور، امروز به این روز افتاده که اگر لیونل مسی را هم به برنامه اش بیاورد باز هم مخاطب ندارد. دلیلش هم ساده است، همه می دانند شفیع اجازه حرف زدن، نه به مسی بلکه به هیچ بنی بشری را نمی دهد، دائماً با شوخی های بی ربط به موضوع، دو کلمه حرف مهمانش را هم قطع می کند. فردوسی پور این روزها به شدت قابلیت شفیع شدن را دارد، قابلیتی که سال هاست اهمیتش را از دست داده است.7294/2007