شهراد باغستانی | تاکتیک‌های شطرنج‌گونه‌ی پپ در بایرن

شهراد باغستانی | چیزی که هر هفته در تیم مونیخی می‌بینیم با هفته‌های گذشته مشابه نیست. آن‌ها هر هفته مدل جدیدی از بازی را بر طبق سیستم حریفانشان پیاده می‌کنند. در این راه حضور گواردیولا در رأس کادرفنی باواریایی‌ها مزید بر علت شده تا با تکامل یافتن روند تاکتیکی بایرن همواره فوتبالی جذاب را، به‌خصوص در این فصل از آن‌ها ببینیم.

در اولین حضور پپ گواردیولا به‌عنوان سرمربی انتقادهای بسیاری متوجه او و بایرن بود، چونکه همگان بر این باور بودند که او می‌خواد در تیم آلمانی سیستم و تاکتیکی که در بارسلونا داشت را باز هم پیاده کند و به قول معروف بایرن را هم بارسایی کند! اما حقیقت چیز دیگری بود و با وجود اینکه در روزهای ابتدایی تیکی‌تاکا و مالکیت توپ بایرنی‌ها به طرز چشمگیری بیشتر شد اما به مرور زمان گواردیولا بر طبق توانایی بازیکنانش تاکتیک‌های مختلفی را نیز پیاده کرد.

برای اینکه بفهمید در ذهن پپ چه می‌گذرد باید به‌خوبی به تمام دقایق بازیِ بایرن توجهی ویژه داشته باشید. برای این منظور برخی تاکتیک‌ها و تغییر سیستم‌های این مربی خوش‌فکر اسپانیایی که شاید جالب باشد را بررسی می‌کنیم.

آرسنال – بایرن (دیدار رفت – مرحله یک‌هشتم نهایی لیگ قهرمانان اروپا 14-2013)

در این دیدار گواردیولا تیمش را با ترکیبی تهاجمی روانه میدان کرد، اما به بازیکنان توصیه کرده بود که با پاس‌های مداوم و کشتن انگیزه‌ی بازیکنان آرسنال باحوصله پیش بروند تا فرصت خلق موقعیت برایشان پیش بیاید. با این حال بازیکنان بایرن با پاس‌های رو به جلو و بازی تهاجمی که به‌صورت غریزی در آن‌ها به‌وجود آمده بود به‌خوبی دستورات پپ را در زمین پیاده نکردند و در همین دقایق بود که آرسنال روی ضدحملات خطرناکش صاحب پنالتی شد و آن‌را توسط اوزیل از دست داد. پس از آن بود که مربی اسپانیایی که می‌دید روحیه‌ی توپچی‌ها با از دست رفتن پنالتی بسیار پایین آمده، با وجود اینکه تاکتیک ابتدایی او به‌خوبی پیاده نشده بود، تاکتیکش را تغییر داد و با جلوتر بردن مدافعان و بال‌های کناری سعی در استفاده از سرعت آن‌ها و خلق موقعیت بیشتر داشت. با این حال او تغییر تاکتیک دیگری نیز بعد از دقیقه 31 بازی داشت. گیبس، مدافع چپ آرسنال مصدوم و به ناچار تعویض شد، او روبنِ سرعتی را از بال چپ به راست آورد و گوتسه را به سمت چپ برد تا از کندیِ مدافع چپ جایگزین یعنی مونرئال استفاده کند و به حریف ضربه بزند. بازی روان‌تر و زیبای باواریایی‌ها در استادیوم امارات پس از این تغییر تاکتیک بود که نمود پیدا کرد. ابتدا چزنی، دروازه‌بان آرسنالی‌ها پس از خطا روی روبن که در این دقایق آزادانه‌تر به دروازه‌ی حریف نزدیک می‌شد، از زمین بازی اخراج شد و سپس در نیمه دوم بایرن بود که با بازی هوشمندانه‌اش از 10 نفره شدن شاگردان ونگر و کندیِ مدافعان کناری آن‌ها استفاده کرد و موقعیت‌های فراوانی را خلق کرد که حاصل آن دو گل در زمینِ حریف بود.

تمام این تغییرات تاکتیکی و سیستم در یک بازی 90 دقیقه‌ای نشان از آنالیز دقیق سیستم و نفرات حریف توسط یک مربی دارد که باعث شد مربی بزرگی مانند آرسن ونگر در منگنه‌ی تاکتیکی قرار بگیرد و از اینهمه تغییر در ترکیب حریفش سردرگم و کلافه شود!

در تحلیل زیر مناطقی که آرین روبن در این دیدار شوت‌زنی کرده است را مشاهده می‌کنید. واضح است که این بازیکن از زمانی که به‌ست راست رفته در ایجاد خطر و شوت‌زنی به دروازه‌ی حریف موفق‌تر نشان داده است.

رُم – بایرن (مرحله گروهی لیگ قهرمانان 15-2014)

حریف ایتالیایی بایرن با سرمربیگری رودی گارسیا سعی در پرس از جلو داشت و این مسئله برای گواردیولا روشن بود که مربی فرانسویِ حریف همواره جلوی بازی‌سازی تیم‌های تهاجمی را از یک‌سوم دفاعی حریف می‌گیرد. با این تفاصیر پپ ترکیبی جالب برای تیمش چید، ترکیب بایرن در این دیدار در ظاهر 2-5-3 بود اما عملاً در بسیاری از دقایق بازی به 1-7-2 تغییر پیدا می‌کرد! دلیل آن هم چیزی نبود جز به‌دست آوردن برتری عددی و درآمدن از زیر فشار پرسِ حریف. تجمع بسیار زیاد بایرنی‌ها به‌صورتی بود که هر بازیکنی از آن‌ها به‌محض اینکه صاحب توپ می‌شد به‌راحتی یکی از هم‌بازیان خود را برای ارسال پاس پیدا می‌کرد و بازیکنان رُم موفق به توپ‌گیری و یا خراب کردن پاس‌های آن‌ها نمی‌شدند. این تاکتیک باعث شد تا با حوصله‌ی فراوان بایرنی‌ها به دروازه‌ی حریف نزدیک شوند و حتی خیلی زودتر از انتظار تنها پس از 9 دقیقه دروازه‌ی جالوروسی را فرو بریزند. در دقیقه 23 و پس از گل دوم بود که پرس رُمی‌ها کاهش پیدا کرد و گواردیولا زنجیره‌ی میانی تیمش را جلوتر برد تا با جلو آمدن حریف و باز شدن روزنه‌های دفاعی بتواند به‌گل‌های بیشتری برسد. این تاکتیک فوق‌العاده باعث شد تا نتیجه‌ی حیرت‌انگیز 7-1 برای باواریایی‌های رقم بخورد.

در تصویر زیر ترکیب ابتدایی دو تیم را مشاهده می‌کنید. در ترکیب بایرن در دقایق ابتدایی با جلوتر آمدن آلابا که در بین مدافعان قدرت پا‌به‌توپ بیشتری را داراست و با عقب‌تر آمد مولر که از قدرت حفظ توپ خوبی برخوردار است تجمع 7 نفره‌ی خط میانی بایرنی‌ها را به‌وجود آورد.

در تصویر زیر نیز مشخص است که بایرنی‌ها از مجموع 696 پاس‌شان در یک‌سوم میانی زمین بیشترین پاس را رد‌و‌بدل کرده‌اند.

با وجود این‌همه تنوع تاکتیکی در ذهن مربی خوش‌فکر و خلاقی مانند پپ گواردیولا انتقادی به‌جا به او وارد است. هنوز در برابر تیم‌هایی مانند چلسی که پرتعداد و اصطلاحاً اتوبوسی دفاع می‌کنند به بن‌بست می‌خورد و تاکتیک‌هایش کارآمد نیستند. در فصل گذشته نیز در دیدار برگشت مرحله نیمه‌نهایی لیگ قهرمانان آنچلوتی با تاکتیکی مشابه در دقایقی که بایرن رو به جلو کار می‌کرد مانع از به بار نشستن برنامه‌های تهاجمی بایرن و گواردیولا شد تا شکست سنگین 4-0 را به گواردیولا و تیمش تحمیل کند.

باید دید در فصل جاری در صورت برخورد با چنین تاکتیکی ضد تاکتیکِ پپ چه خواهد بود؟