پرونده هفته : درآمد مربیان | یک مربی فوتبال چقدر درآمد دارد؟ / نگاهی به اختلاف درآمد مربیان ایرانی و خارجی

رسول مجیدی | بهار امسال بود که وزارت ورزش با فشار به مدیران عامل باشگاه‌های لیگ برتری خواهان افشای ریز‌قرارداد این باشگاه‌ها با کادر فنی و بازیکنان‌شان شد. وزارت ورزش دولت یازدهم حتی در اقدامی تازه ریز‌قرارداد دو تیم تحت نظارت خود یعنی استقلال و پرسپولیس را هم روی سایتش قرار داد تا پیشگام شفاف‌سازی قراردادها در فوتبال ایران باشد. در همان زمان و در حالی که هنوز لیگ سیزدهم فوتبال تمام نشده بود، بیشتر رسانه‌های ورزشی و اقتصادی پرونده‌هایی در مورد مقایسه درآمد بازیکنان فوتبال در ایران و اروپا منتشر کردند و حتی از نگاه جامعه‌شناسی هم به رقم‌های بعضاً میلیاردی فوتبالیست‌ها پرداختند. در این میان مساله دستمزد مربیان لیگ برتری تا حد زیادی مغفول ماند و همه نگاه‌ها به سمت مبالغ دریافتی فوتبالیست‌ها رفت. بعدها حتی با داغ شدن بحث تمدید قرارداد کارلوس کی‌روش، مساله دستمزد هنگفت او هم به میان آمد و برخی از مربیان داخلی اعتقاد داشتند دستمزد کی‌روش بیش از اندازه گران است. همه اینها در حالی بود که با نگاهی گذرا به رقم دریافتی مربیان ایرانی در چند فصل گذشته می‌توان متوجه شد که از اتفاق بسیاری از مربیان داخلی بیش از ستاره‌های تیم‌شان پول گرفته‌اند و نسبت عجیبی بین رقم قرارداد مربیان طراز اول و بازیکنان مشهور هر تیم وجود دارد. نسبتی که برخلاف لیگ‌های معتبر اروپایی گاه برابر است و حتی از ستاره‌های اسمی باشگاه‌ها هم بیشتر است.

دریافتی مربیان لیگ برتر ایران

علی دایی که در هفته‌های گذشته با شکایت از محمد مایلی‌کهن حسابی خبرساز شده، هم سال گذشته و هم در فصل جاری گران‌ترین مربی فوتبال ایران بود. او سال گذشته و بر اساس شفاف‌سازی صورت‌گرفته، یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان دریافت می‌کرد. رقمی بیش از قرارداد ستاره‌های پرسپولیس. مساله‌ای که حتی در باشگاه‌های ثروتمند دنیا هم نمونه ندارد. بد نیست بدانید لوئیس فن‌خال هلندی که در اوایل تابستان به عنوان سرمربی جدید منچستری‌ها منصوب شد با کوهی از افتخارات و تجارب و البته شهرت قابل ‌توجهی که دارد قراردادی بست که به ازای آن سالانه پنج میلیون و 300 هزار پوند (۲۸ میلیارد تومان) درآمد برای او در پی داشت. این یعنی که او از لحاظ کسب درآمد هرگز به پای بازیکنانی نظیر وین رونی یا رابین فن‌پرسی و حتی دیوید دخه‌آ سنگربان تیمش نمی‌رسد. اما در ایران وضعیت به گونه‌ای است که در فصل جاری، علی دایی که خیلی زود از تیم پرسپولیس کنار گذاشته شد، از همه شاغلان فوتبال بیشتر درآمد داشت. او چیزی حدود دو برابر ملی‌پوشان حاضر در جام جهانی قرارداد بست و از قرار معلوم هفته گذشته هم بخش اعظمی از مطالباتش را از مدیران این باشگاه دریافت کرد. نکته قابل توجه اینجاست که مربیان ایرانی در حالی دستمزدهایی در حد بازیکنان‌شان می‌گیرند که خروجی فنی و کیفی مشخصی ندارند و به عنوان مثال امیر قلعه‌نویی، پر‌افتخارترین مربی ‌ایرانی سال‌هاست که در مقابل همتایان خارجی خود شکست خورده و کمتر می‌شود به تیمی که مربی‌اش اجنبی است نه بگوید!

جدول ۱: دسمتزد مربیان ایرانی در فصل جاری لیگ برتر

منبع: روزنامه گل

درآمد مربیان در خارج از ایران

تیکی‌تاکا مهم‌ترین محصول فوتبال دنیا در دهه اخیر است و حالا خالق این نوع فوتبال یعنی پپ گواردیولا، گران‌ترین مربی حال حاضر دنیاست. بر اساس اطلاعاتی که مجله فوربس آمریکا منتشر کرده، گواردیولای اسپانیایی چیزی حدود ۲۴ میلیون دلار (۷۲ میلیارد تومان) درآمد دارد. رقمی بزرگ که برخلاف رویه رایج در فوتبال دنیا حتی از دریافتی فوتبالیست‌های مشهور این باشگاه آلمانی هم بیشتر است. هرچه نباشد دنیای فوتبال یک گواردیولا بیشتر ندارد. مورینیو و لیپی دیگر استثناهای فوتبال دنیا هستند و رقم‌هایی در حد و اندازه درآمد ستاره‌های باشگاهشان دریافت می‌کنند اما وقتی چند مربی برتر جهان را کنار بگذاریم متوجه می‌شویم که در بیشتر تیم‌های طراز اول دنیا، مربیان دستمزدی در حد بازیکنان متوسط‌شان دارند و کمتر می‌شود که رقم دریافتی آنها به بازیکنان مطرح‌شان طعنه بزند.

جدول ۲: دستمزد مربیان شاغل در اروپا در این فصل

منبع: نشریه اقتصادی فوربس

اختلاف درآمد مربیان فوتبال پایه و بزرگسال

چندماهه گذشته برای فوتبال پایه ایران یک بازه زمانی فاجعه‌آمیز بوده است. تمام تیم‌های پایه ما (نونهالان، نوجوانان، جوانان و امید) در بازی‌های آسیایی ناکام ماندند و طعم جهانی شدن را نچشیدند. فوتبال ایران حالا سال‌هاست که در فوتبال پایه حرفی برای گفتن ندارد. نه ستاره‌ای از دل آکادمی‌های پرشمار اما بدون رمق فوتبال به لیگ برتر راه پیدا کرده‌ است و نه تیم‌های پایه توانستند در رقابت با سایر هم‌قاره‌ای‌ها موفق شوند. به نظر می‌رسد فارغ از مشکلات مدیریتی که چند سالی است گریبانگیر فوتبال شده، باید یک مساله را مورد تاکید جدی‌تر قرار داد: ضعف فنی آکادمی‌های فوتبال پایه. آکادمی‌هایی که هریک نام یک بازیکن مشهور قدیمی را بر سر تابلوی خود دارند و بیشتر به فکر درآمدزایی هستند تا بازیکن‌سازی. البته در این بین برخی مشکلات اقتصادی را عامل مهمی در ضعف فنی باشگاه‌های فوتبال پایه می‌دانند. به ویژه که اختلاف دستمزد مربیان فوتبال پایه و تیم‌های لیگ برتری آنقدر زیاد است که کمتر مربی کاربلدی حاضر می‌شود در این سطح از فوتبال مربیگری کند. نکته قابل تامل در این میان آن است که این وضعیت اختلاف درآمدی تا حدود زیادی در تمام دنیا به همین شکل است. برای مثال بد نیست مروری داشته باشیم بر درآمد متوسط مربیان پایه یا سطوح پایین فوتبال انگلستان در چند سال گذشته. بر اساس گزارش روزنامه ایندیپندنت، یک مربی فوتبال پایه در انگلیس که در آکادمی‌های موجود در شهر لندن فعالیت می‌کند٬ به طور متوسط سالانه چیزی حدود ۱۵ تا ۱۸ هزار پوند (۸۰ تا ۹۵ میلیون تومان) درآمد دارد. این در حالی است که در فصل جاری میانگین درآمد مربیان شاغل در لیگ برتر چیزی حدود سه میلیون پوند (۱۶ میلیارد تومان) است. بد نیست این نکته را هم بدانید که میانگین دستمزد مربیان شاغل در لیگ دسته دو فوتبال انگلیس هم بر اساس گزارش اتحادیه مربیان این کشور، چیزی بین ۲۵ تا ۵۰ هزار پوند (۱۳۳ تا ۲۶۵ میلیون تومان) است و این رقم فرسنگ‌ها با درآمد ۲۰ مربی شاغل در لیگ برتر جزیره فاصله دارد.

مقایسه سطح درآمدی مربیگری و دیگر مشاغل

مقایسه درآمد هنرمندان و فوتبالیست‌ها با درآمد طبقه متوسط یک جامعه همیشه موضوع جالب توجهی برای روزنامه‌نگاران و مردم هر کشوری بوده است. آدم‌ها به خصوص در کشورهای جهان سومی عادت دارند درآمد ماهانه خود را با درآمد ماهانه دیگر مشاغل مقایسه کنند. به همین علت وقتی بهار امسال وزارت ورزش ریز‌قراردادهای فوتبالیست‌های لیگ برتری را منتشر کرد٬ مردم زیادی به سایت‌ها و البته روزنامه‌های ورزشی هجوم آوردند تا رقم دریافتی فوتبالیست‌ها را بدانند. بعد حتی عده‌ای در شبکه‌های اجتماعی شروع به قیاس درآمد یک فوتبالیست با یک کارگر، یک مهندس و یک پزشک کردند و نتیجه گرفتند هیچ کاری به اندازه فوتبالیست ‌شدن درآمد ندارد! جالب اینجاست که همین چند هفته پیش، مجله معتبر فوربس آمریکا هم دست به بررسی درآمد مربیان حاضر در آخرین جام جهانی فوتبال یعنی جام جهانی ۲۰۱۴ زد و درآمد ۳۲ مربی حاضر در برزیل را با میانگین درآمد شاغلان کشورهای حاضر در جام جهانی مقایسه کرد. مقایسه‌ای که گاهی هوش از سر آدمی می‌رباید. صبری لاموچی فرانسوی که در تابستان امسال هدایت تیم ملی ساحل عاج را بر عهده داشت٬ با اینکه در رده هجدهم گران‌ترین مربیان حاضر در جام‌جهانی قرار گرفته بود اما ۷۹۵ برابر حقوق یک فرد شاغل در این کشور را دریافت می‌کرد. یعنی به طور متوسط یک فرد شاغل در کشور ساحل عاج باید ۷۹۵ سال کار کند تا تنها به اندازه یک سال دستمزد مربی تیم ملی کشورش عایدی داشته باشد! دومین مربی‌ای که اختلاف درآمدش با مردم عادی آن کشور نجومی بود، فابیو کاپلوی ایتالیایی است. او که گران‌ترین مربی فوتبال ملی جهان است، ۷۶۳ مرتبه بیشتر از میانگین درآمد سرانه مردم روسیه از فدراسیون فوتبال این کشور پول می‌گرفت. جالب اینجاست که کارلوس کی‌روش پرتغالی که سرمربیگری تیم ملی کشورمان ایران را بر عهده دارد بر اساس گزارش مجله فوربس ۲۳۳ برابر یک فرد ایرانی درآمد دارد. یعنی اگر درآمد میانگین سالانه یک ایرانی را ۹ هزار دلار (۲۷ میلیون تومان) -‌ یا درآمد ماهانه‌اش را ۷۵۰ دلار (000/225/2 تومان) - ‌بدانیم، کارلوس کی‌روش با درآمدی حدود دو میلیون و صد هزار دلار (شش میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان) در سال، ۲۳۳ برابر درآمد متوسط ایرانیان از فدراسیون فوتبال حقوق می‌گیرد. این در حالی است که اگر ملاک را حداقل حقوق قانون اداره کار یعنی ۶۰۰ هزار تومان قرار دهیم، رقم دریافتی کی‌روش چیزی حدود ۱۰ هزار و ۵۰۰ برابر یک کارگر یا کارمند ساده ایرانی است.

جدول ۳: دستمزد مربیان حاضر در جام‌جهانی

*به دلار

منبع: نشریه اقتصادی فوربس