«فوتبالوژی» | مالیات ۲میلیاردی / به بهانه مشکلات مالیاتی کارلوس کی‌روش

عقربه‌های ساعت به زمان سال تحویل نزدیک می‌شوند. ساعت روی دیوار زمان 2 و 15 دقیقه روز شنبه ۱ فروردین ۱۳۹۴ را نشان می‌دهند. زمانی که قرار است سال تحویل شود و حال ما متحول. ایرانی‌های زیادی شب را زنده نگه داشته‌اند تا جشن نوروز را از دست ندهند. در همین میان٬ کاروان تیم ملی فوتبال ایران در فرودگاه امام خمینی به سر می‌برد. یوزپلنگ‌های ایرانی باید رنج غربت را به جان به خرند و تعطیلات نوروزی‌شان را در کشورهای سوئد و اتریش بگذرانند. ۲ بازی مهم با تیم‌های شیلی و سوئد هم در راه است. همه چیز آماده یک اردوی تداراکاتی با کیفیت است. مشکل اما اینجاست که کارلوس کی‌روش٬ سرمربی پرتغالی تیم ملی ایران درست یک روز قبل استعفا داده. او حتی جمعه شب در برنامه ویژه تحویل سال شبکه سوم مهمان احسان علیخانی می‌شود و از عزم راسخش برای رفتن می‌گوید. با استفعای کی‌روش در روز ۲۹ اسفند٬ اتفاقات عجیب فوتبال ایران در سال ۱۳۹۳ تکمیل شده است. با این همه اتفاق عجیب‌تر درست در همان لحظه‌های تحویل سال می‌افتد. کی‌روش که در بین هوادارانش با لقب «جنتلمن» صدا زده می‌شود٬ نمی‌تواند از گیت‌های خروجی فرودگاه خارج شود. او به دلیل مشکل مالیاتی باید در ایران بماند. مشکلی که بر اساس قراردادش باید توسط فدراسیون فوتبال حل می‌شده است. حالا سینیو سی‌.کیو عصبانی‌تر از همیشه به نظر می‌رسد. به قول خودش؛«این موضوع لطمه‌های روحی به من وارد کرد و باعث آبروریزی شخص بنده در داخل کشور و اذهان بین المللی شد. اکنون من بین مسئولان محترم مالیات کشور و فدراسیون فوتبال این طرف و آن طرف می‌روم که در این بین وزارت ورزش و جوانان هم حضور دارد که نمی‌دانم باید چه کار کنم. احساس می‌کنم مانند یک گروگان بین فدراسیون فوتبال و اداره مالیات هستم.»

مالیات کی‌روش بر عهده کیست؟

فوتبال ایران در چند سال گذشته در جا زده است. این را لازم نیست از کارشناسان و ورزشی‌نویس‌های کاربلد ایرانی بشنوید. این روزها فوتبال‌دوستان پر شور ایران هم به این نکته اذعان دارند. یکی از مصداق‌های این موضوع می‌تواند این باشد که سوال اصلی فوتبال ایران در حدود ۱۰ ماه گذشته٬ چیزی جز مساله «ماندن یا نماندن کی‌روش» نبوده. با این همه قرارداد کی‌روش در اوایل پاییز سال ۹۳ برای چهار سال تمدید شد. منتقدان این قرارداد از همان ابتدا اعتقاد داشتند فدراسیون فوتبال یک قرارداد ترکمنچای‌طور را با سرمربی پرتغالی امضا کرده. آنها انگشت اتهام را به سوی بندهای مالی قرارداد ‌می‌بردند. ازجمله معاف شدن کی‌روش از پرداخت مالیات چندصد میلیونی. با این همه هیچوقت قراردادی از کی‌روش منتشر نشده بود تا صحت و سقم حرف‌های منتقدان ثابت شود. اما صبح پنجشنبه ۲۷ فروردین ۱۳۹۴ اتفاقی مانند توپ فوتبال ایران را تکان داد. روزنامه اعتماد متن اصلی قرارداد کی‌روش را منتشر کرد و تک تک بندهای مهم این قرارداد را جلوی چشم ناظران قرار داد. از جمله بندی که حرف منتقدان در زمینه مالیات کی‌روش را ثابت می‌کرد: « تمامی هزینه‌ها با در نظر گرفتن مالیات دولت جمهوری اسلامی ایران برای دستمزد و مبالغ تشویقی، بیمه درمانی، گواهی اشتغال به کار و روادید باید توسط فدراسیون پرداخت شود. فدراسیون در صورت نیاز مدارک مربوطه را به وزارتخانه مالیات کشور محل اقامت کی‌روش ارایه می‌کند تا کی‌روش را از پرداخت مجدد مالیات معاف کند.»

حالا شهر فوتبال ایران به هم ریخته بود. حرفی که ماه‌ها در رسانه‌های منتقد بیان می‌شد٬ به طور علنی ثابت شده بود و مشخص بود که کی‌روش به دلیل اهمال فدراسیون نتوانسته بود روز اول اردوی سوئد-اتریش را در کنار تیمش باشد. جالب اینجاست که گرچه بعدا  و با پا در میانی برخی از مسوولان دولتی٬ سرمربی پرتغالی توانست با یک پرواز دیگر خود را به محل اردوی تیم ملی برساند٬ اما در برگشت هم با همان مشکل مواجه شد. ماموران فرودگاه امام بر حسب وظیفه خود و به دلیل مالیات سنگین کی‌روش٬ پاسپورت او را ضبط کردند و دوباره چین و چروک را به پیشانی مرد پرتغالی هدیه دادند. حالا مشکل مالیاتی کی روش باعث شده تا فعلا او اجازه خروج از ایران نداشته باشد.

مالیات کی‌روش چقدر است؟

آنهایی که اهل خواندن رسانه‌های ورزشی هستند رقم‌های زیادی درباره مالیات کی‌روش شنیده‌اند. رقم هایی که در چند ماه اخیر اکثرا روی عدد «بالای یک میلیارد» توافق دارند. اما اصل موضوع چیز دیگری است. مازیار ناظمی٬ چند هفته قبل در صفحه اینستاگرامش می‌نویسد: « گفتم مالیات کی روش یک میلیارد و سیصد است یکی از مدیران ارشد سازمان امور مالیاتی بهم زنگ زد و گفت وسط دعوا نرخ تعیین نکن. مالیات ایشان دو میلیارد است و هر فرد خارجی در ایران باید مطابق یک رویه جهانی مالیات بر درآمد خودش را بپردازد. البته می گفت بهتره کفاشیان این موضوع را جدی بگیره چون ما کوتاه بیا نیستیم و مالیات را می گیریم.» ماجرا از زبانی محمد رضا نوری٬ رئیس امور مالیاتی استان تهران جالب‌تر به نظر می‌رسد:‌‌« تهران مالیات کی‌روش مربوط به سال‌های 89 تا 93 است که تا پایان سال 92 قطعی شده و سال گذشته نیز باید بررسی و نهایی شود.تا این لحظه  بیش از 1 میلیارد و 300 میلیون تومان بدهی مالیاتی وی بوده که در برخی رسانه‌ها ارقام غیر شنیده شد، البته هنوز بخشی از مالیات قطعی نشده زیرا اظهارنامه‌های مالیاتی سال 93، تا پایان تیر ماه ارائه می‌شوند.» به همین دلیل گفته می‌شود با حساب کردن مالیات سال گذشته کی‌روش٬ که در آن قرارداد مالی بهتری هم با فدراسیون داشته٬ مالیات آقای سرمربی به رقمی حدود ۲ میلیارد می‌رسد. رقمی که فدراسیون علی کفاشیان باید آنرا پرداخت کند.

آیا فدراسیون تخلف کرده؟

حالا مشخص شده است که پرداخت مالیات کی‌روش بر عهده فدراسیون فوتبال است اما مساله اصلی بحث قانونی یا قانونی‌نبودن این اتفاق است. در این رابطه گفته می‌شود برای اداره مالیات هیچ فرقی نمی‌کند که بدهی مالیاتی مرد پرتغالی توسط کدام شخص حقیقی یا حقوقی پرداخت می‌شود و آنها فقط به دنبال وصول پول خود هستند. اما واقعیت اینجا است که پرداخت مالیات این قرارداد توسط فدراسیون خلاف مقررات مالیاتی کشور و در قانون به صراحت در این رابطه توضیحات کامل ارائه شده است.

نکته قابل توجه در این موضوع این است که مدیران فدراسیون فوتبال بدون مشورت با وکلای حقوقی آشنا با قوانین داخلی کشور، زیر بار این تعهد رفتند. چرا که اگر یک فرد حقوقی آشنا با قوانین مالیاتی در جریان مذاکرات فدراسیون فوتبال با کی‌روش قرار می‌گرفت٬ مدیران این مجموعه را رسما از تخلف بودن این بند قرارداد مطلع می‌کرد. یکی از وکلای حقوقی فوتبال که از اتفاق با سازمان لیگ برتر هم کار می کند در این زمینه می‌گوید: «فدراسیون فوتبال به عنوان یک موسسه عمومی که اموال و درآمد‌هایش متعلق به بیت‌المال است به هیچ عنوان اجازه ندارد مالیاتی کی‌روش را پرداخت کند. مالیات بر درآمد طبق قوانین باید از سوی خود کی‌روش پرداخت شود. چون او درآمد را حاصل می‌کند و فدراسیون فوتبال به عنوان کارفرما پول قرارداد را فقط باید به این مربی پرداخت کند. حالا اگر فدراسیون مالیات قرارداد کی‌روش تقبل می‌کند دو بحث دارد. هیچ منعی برای پرداخت این پول توسط فدراسیون وجود ندارد و آنها می‌توانند مالیات قابل توجه این قرارداد را پرداخت کنند. اما در بخش دیگر پرداخت این پول توسط فدراسیون خلاف مقررات است و قانون به صراحت اعلام می‌کند که مودیان باید مالیات خود را پرداخت کنند. این کار فدراسیون فوتبال نمونه بارز حیف و میل اموال بیت‌المال به حساب می‌آید و غیر قانونی است. چرا که همان‌طور که اشاره شد، آنها حق ندارند تحت هیچ شرایطی مالیات کی‌روش را به جای این مربی پرداخت کنند. ولو اینکه در قرارداد متعهد شده باشند که این کار را انجام دهند.»

وقتی فدراسیون قوانین خودش را نقض می‌کند

نکته جالب توجه در این میان آن است که فدراسیون و سازمان لیگ فوتبال ایران در تاریخ 16 فروردین 1393 دستورالعمل رسمی سازمان مالیاتی کل کشور را به تمامی باشگاه‌ها ابلاغ کرده و آنها را از پرداخت مالیات بازیکنان و مربیان داخلی و خارجی منع کردند. در تاریخ مذکور و به دنبال دستور اداره مالیات مهدی تاج، رئیس سازمان لیگ و نایب رئیس فدراسیون فوتبال  در نامه‌ای به کلیه باشگاه‌ها اعلام کرد که از این پس باشگاه‌ها اجازه پرداخت مالیات قرارداد بازیکنان و مربیان را ندارند و مودیان مالیاتی (بازیکنان، مربیان و سایر عوامل باشگاه) باید شخصا نسبت به پرداخت مالیاتشان اقدام کنند. مهدی تاج، رییس سازمان لیگ فوتبال در این رابطه در گفتگو با  یکی از خبرگزاری ها گفته بود: «باشگاه ها به جز پرداخت مالیاتی که برعهده‌شان است حق تقبل کردن پرداخت مالیات دیگری را ندارند و در این رابطه ما در کنار سازمان امور مالیاتی هستیم و اگر مشکلاتی برای بازیکنان و مربیان به وجود آید ما از تصمیمات آنها دفاع می‌کنیم.» جالب اینجاست که این عضو زیر نظر فدراسیون فوتبال با تاکید بر مصمم بودن سازمان لیگ در اجرای این تصمیم گفته بود: «عملکرد سازمان لیگ نشان داده که بر اجرای تصمیماتش پافشاری می‌کند و ذره‌ای کوتاه نخواهد آمد.» اما گویا حالا ورق برای خود فدراسیون‌نشین‌ها برگشته. آنها قانونی که خودشان وضع کرده‌اند را دور زده‌اند و می‌خواهند مالیات مربی تیم‌شان را بر عهده بگیرند.

مالیات مشکل همیشگی  مربیان خارجی

ایرانی‌ها به داشتن حافظه کوتاه مدت معروف هستند. با این همه کافی است کمی در هوای خوب این روزهای سال راه برویم و به گذشته فکر کنیم. اکثر مربیانی که از خارج به ایران آمده‌اند با همین مشکل مواجه بوده‌اند. برانکو ایوانکوویچ که به تازگی سرمربی گری پرسپولیس را برعهده گرفته٬ ۲ فصل پیش به دلیل مشکل مالیاتی‌اش نتوانست تیم الاتفاق را در بازی‌های لیگ قهرمانان آسیا و در بازی با استقلال همراهی کند. دلیلش هم ترس از ضبط پاسپورتش در فرودگاه امام بود. گفته می‌شود مالیات کی‌روش بالای ۵۰۰ میلیون تومان است  و او به دلیل دیرکرد در پرداخت این مبلغ٬ جریمه سنگینی نیز باید بپردازد. جریمه‌ای که فعلا با مساعدت حسین هدایتی حل شده و او توانسته به تهران بیاید. افشین قطبی دیگر مربی‌ای است که فعلا به دلیل عدم پرداخت مالیاتش در زمان قرارداد با پرسپولیس نمی‌تواند پا به تهران بگذارد. این مساله حتی برای مارکو اوکتاویو٬ مربی تیم ملی فوتبال ساحلی هم رخ داده. جالب اینجاست که او هم در همان روز اول سال در فرودگاه بوده و از سفرش ممانعت می‌شود اما به دلیل پایین بودن رقم مالیاتش اجازه خروج می‌یابد. گفته می‌شود این مشکل حتی برای مربیان غیرفوتبال همچون ماچک و ولاسکو هم در برهه‌ای از زمان رخ داده است اما به دلیل در چشم نبودن رشته‌های هندبال و الیبال رسانه‌ای نشده است.

جالب اینجاست که اکثر این مربی‌های خارجی در کشورهای خودشان به هیچ عنوان مشکل ندارند و رقم‌های بالایی جهت صاف کردن بدهی مالیاتی‌شان به اداره مرکزی مالیات کشورشان پرداخت می‌کنند اما در ایران به مشکل می‌خورند. احتمالا ریشه این مشکل به قراردادهای عجیب و غریب مدیران ایرانی با این مستشاران است. قراردادهایی که پرداخت مالیات بر در آمد را به عهده کارفرما می‌گذارد و نه کسی که درآمد را کسب می‌کند. این روزها برخی به شوخی می‌گویند : « فدراسیون فوتبال ایرانی این قاعده همیشگی که «مالیات بر درآمد» است را بر هم زده و فرمول عجیب «مالیات بر پرداخت» را رو کرده است. بدین معنی که فدراسیون وظیفه خود می‌داند بر خلاف عرف دنیا مالیاتِ پول پرداختی به سرمربی تیم ملی را متعهد شده و خودش نیز آن را پرداخت کند!

این مقاله در شماره این هفته مجله تجارت‌فردا به چاپ رسیده است.