حمیدرضا عرب | تجربه نسل به نسل در تیم ملی

تیم ملی ایران درحالی گام به نخستین بازی‌اش در رقابت‌های انتخابی جام جهانی و جام ملت‌های آسیا می‌گذارد که در قیاس با آخرین تورنمنتی که در آن حضور یافت میانگین سنی‌اش کاهش داشته است. پیش‌تر منتقدان کی‌روش انتظار داشتند او به یکباره تیم ملی را جوان کند اما مرد پرتغالی براساس اصولی منطقی تیمی را روانه جام جهانی کرد که از لحاظ تجربه و میانگین سنی در جایگاه مناسبی قرار داشت.

نتیجه دکترین کی‌روش در جام جهانی چندان هم بد نبود و همانطور که ملاحظه کردیم تیم ملی به جز بازی با بوسنی وضعیت فنی آبرومندانه‌ای در دیگر بازی‌ها داشت. بعد از جام جهانی اما آرام آرام پروسه جوانگرایی در تیم ملی آغاز شد و تیم ملی با استفاده از بازیکنان جوان‌تر پوست انداخت. اقدامی که بیشتر حاصل تفکرات و آینده‌نگری خود کی‌روش بود و نه انتقاد‌های احساسی. تیمی که در جام ملت‌های آسیا روی پرده نمایش رفت در همین راستا کنار هم چیده شد.

تیمی که رگه‌هایی از جوانی را می‌شد در آن دید. جوانگرایی در تیم‌های ملی فرآیندی است که یکباره اعمال نمی‌شود و تیم‌ها براساس یک روند عاقلانه جوان می‌شوند. برخی منتقدان اما اعتقاد داشتند که کی‌روش باید بدون ملاحظه‌کاری قلم قرمز بکشد روی نام با تجربه‌ها که این انتظار چندان با معیارها و استانداردهای جهانی که کی‌روش با آن آشنا است جور درنمی‌آمد.

سرمربی تیم ملی در این مدت نهایت بهره را از تجربه جواد نکونام برد و اکنون به نظر می‌رسد همین تفکر را در قبال بازیکنانی همچون تیموریان، حسینی و حتی شجاعی دنبال می‌کند و قصد دارد تا جای ممکن این مجموعه بازیکنان که حاصل سال‌ها زحمت و تلاش و صرف هزینه هستند را در تیم ملی حفظ کند. در کنار این بازیکنان موج دومی از بازیکنان که از تجربه نسبتا مناسبی هم برخوردارند در تیم ملی به بازی گرفته می‌شوند و پشت سر این بازیکنان نسبتا باتجربه هستند بازیکنانی که نخستین بازی‌های ملی خود را سپری می‌کنند. بازیکنانی مانند ترابی، محمدی، ‌طارمی، پورغاز و... کی‌روش تیمش را به 3 تکه تقسیم کرده است. گروه باتجربه‌ها که در سال‌های پایانی دوران بازی خود به سر می‌برند، گروهی که در آستانه باتجربگی و پختگی قرار دارند و گروهی دیگر برخوردار از بازیکنان کم‌تجربه که با افزایش بازی‌های ملی می‌توانند به دسته دوم ملحق شوند.

شیوه‌ای که کی‌روش پیش گرفته دقیقا برخاسته از برنامه‌های بنیادینی است که در باشگاه‌های بزرگ جهان به کار گرفته می‌شود. در سطح ملی نیز تیم ملی آلمان در این مثال می‌گنجد که با دسته‌بندی بازیکنان می‌کوشند در همه ادوار تیم‌هایی با ویژگی و تلفیق بازیکنان بسیار با تجربه، بازیکنان نسبتا باتجربه و بازیکنان کم تجربه را کنار هم قرار دهند تا فرآیند شکل‌گیری تیمی دارای همه خصیصه‌ها به خوبی پیش برود. در تیم ملی ایران نیز همین برنامه‌ریزی به طور دقیق در حال انجام است.

تیم کی‌روش نسبت به دوره‌های قبل حدود چهارده ماه جوان شده است. وضعیتی که در آینده می‌تواند فوتبال ملی را امیدوار به داشتن بازیکنانی نسبتا باتجربه کند. کی‌روش هرگز طی سال‌هایی که سکان هدایت تیم ملی را برعهده داشته اقدام به تغییرات احساسی در تیم ملی نکرده است و کوشیده برنامه جوانگرایی را کاملا منطقی پیش ببرد که این روش اصولی است. پیش‌تر میانگین سنی تیم ملی 26 سال و نیم بود اما اکنون حدود چهارده ماه از این میانگین کاسته شده که محصول دعوت از بازیکنان گمنامی است که پیش از این چندان مورد توجه کی‌روش قرار نمی‌گرفتند.

البته انتظار نمی‌رود که کی‌روش در آینده چشم بپوشد از بازیکنانی که هنوز می‌توانند در چرخه تیم ملی به فعالیت بپردازند. شاید او اگر موانع از سد راه برداشته شود، همچنان به مهرداد پولادی علاقه‌مند باشد یا بازیکنانی همچون مبعلی و حدادی‌فر را مورد توجه قرار دهد اما این به منزله متوقف ساختن بازیکنان تازه برای تیم ملی نیست. کی‌روش دسته سوم را در شرایطی وارد تیم ملی کرده که بازی‌های نسبتا آسان‌تری در قیاس با گذشته دارد. امتیازی که هرگز در طول دوران سرمربیگری پیش روی مرد پرتغالی قرار نداشت و به یاد نداریم که حتی در رقابت‌های پیش مقدماتی جام جهانی برزیل تیم ملی با تیم‌هایی مانند هند، گوام و یا ترکمنستان مواجه شده باشد.

همگروهی با چنین تیم‌هایی در حقیقت نخستین تجربه کی‌روش است و او نیز می‌کوشد نهایت بهره را از این همگروه‌های بی‌تجربه ببرد.