حمیدرضا عرب | کی‌روش در لباس پروین دهه 70!

سبک و سیاق تیم کی‌روش همان است که بود. پس از خروج مجتبی جباری، آخرین بازمانده نسل پلی‌میکرها در تیم ملی، دیگر تاکتیک و نوع انتخاب‌های کی‌روش را مبتنی بر این بازی و با این نوع بازیکنان ندیدیم. سرمربی تیم ملی خود نیز کمترین علاقه‌ای برای ساختن یا داشتن بازیکنانی با چنین خصوصیاتی نداشت.

نوع ترکیب‌بندی‌ها و انتخاب روش‌ بازی‌های تیم ملی از آن پس تاکنون در خط میانی و خط حمله بر پایه هافبک‌های دفاعی و بازیکنان سرعتی بنا شده است. تیم ملی هرگز از بازیکنانی که قادر به ارسال‌های دقیق از مرکز زمین به پشت مدافعان حریف باشند، برخوردار نیست که این یک کمبود بزرگ محسوب می‌شود. اگرچه کی‌روش در جام ملت‌های آسیا توانست با همان روش دلخواه به توفیقاتی دست یابد اما اتکای بیش از حد به آن شیوه‌ها و نداشتن پلن‌های گوناگون برای اجرای کارهای هجومی در نهایت موجب شد تیم ملی از رسیدن به جمع چهار تیم آسیا باز ماند.

مشاهده کردیم که راه رسیدن تیم ملی به گل عموما ارسال‌های دقیق تیموریان بود و این بازیکن می‌کوشید نقش سازنده را نیز علاوه بر بازی دفاعی اجرا کند اما بی‌شک تیموریان نمی‌تواند همان خواسته‌ها را تا رسیدن تیم ملی به جام جهانی اجرا کند و لازمه پیشرفت تیم کی‌روش در فاز بازیسازی داشتن بازیکنانی با سبک بازی مجتبی جباری، علی کریمی و حتی محمد نوری است. تیم ایران در میانه میدان تخریبچی ندارد، تخریب نه به آن معنا که بازیکنان حریف را سرنگون سازد یا مداوم اقدام به قطع ارتباط بین خطوط میانی حریف کند. ویرانگری به این معنا که با پاس‌های کلیدی در عمق، مدافعان حریف را به چالش وادارد و آنها را در مخمصه‌ای از تعدد پاس‌های گوناگون قرار دهد. در حقیقت فردی که ظرفیت به هم ریختن مدافعان حریف را داشته باشد و در طول بازی بارها با اینگونه پاس‌ها نه فقط مهاجمان را در موقعیت‌های مطلوب‌تر قرار دهد، بلکه مدافعان حریف را نیز خسته و سردرگم کند.

تیم ایران در بازی با ترکمنستان در 20 دقیقه نخست صاحب‌ موقعیت‌های گوناگونی شد که غالب این فرصت‌ها با ارسال به دست آمد. گاهی آندو در نقش سازنده می‌کوشید توپ‌ها را برای مهاجمان مهیا کند و گاهی خسرو حیدری. اساسا بازی گرفتن از خسرو که شرایط جسمانی آماده‌ای ندارد خود نشان می‌دهد که کی‌روش عمیقا علاقه‌مند است از بازیکنانی بهره بگیرد که در کمترین زمان ممکن می‌توانند توپ را به مهاجمان نزدیک کنند. حال این بازیکن می‌خواهد خسرو ناآماده باشد یا تیموریان، امید ابراهیمی، وریا غفوری... تاکتیک تکراری کی‌روش دقیقا سال‌های پیش را برای مان تداعی می‌کند. دهه هفتاد و اوایل دهه هشتاد؛ زمانی که علی پروین در قامت اولین پدیدآورنده فوتبال مستقیم در ایران می‌کوشید با این سلوک به اهدافش دست یابد. اقدامی موثر در آن ایام که چون فوتبال ایران از بازیکنان قوی جثه و تنومند برخوردار بود پاسخ مثبت می‌داد. کی‌روش اکنون تیم ملی ایران را بدل کرده است به تیمی با رفتارهایی که تیم‌های پروین در میدان مسابقه از خود بروز می‌دادند. تنها تفاوت تیم کی‌روش بهره‌گیری از بازیکنان سرعتی است که گاهی در جریان بازی شکل تاکتیکی را در راستای رسیدن به گل تغییر می‌دهند. به ندرت مشاهده می‌کنیم که وحید امیری به واسطه سرعت و طراوتی که حاصل دوران جوانی است به صف مدافعان حریف بزند یا مهدی طارمی که در بازی با ترکمنستان کوشید با همین شیوه دروازه حریف را تسخیر کند که این عملیات اساسا حاصل کار تیمی نیست و به صفت‌های اختصاصی بازیکنان ارتباط دارد.

کی‌روش از وقتی به دلایل کاملا محکمه پسند جباری را کنار گذاشت هیچ‌گاه در راستای ساختن بازیکنانی با این خصوصیات تلاش نکرد. او حتی محمد نوری را همچنان از دایره مردان تیم ملی کنار گذاشت که دچار افت روحی شد در حالی که نوری تا حدودی به این سبک بازیکنان شبیه است و می‌تواند چنین نیازهایی را در تیم ملی تامین کند.

و بار دیگر به یاد می‌آوریم آنها که منتقد تاکتیک‌های کی‌روش در فوتبال ایرانند. یکی از بزرگترین انتقادهایشان همین است.

کی‌روش تغییر شگرفی در شیوه بازی تیم ملی ایجاد نکرده است و حتی شاهدیم که با زیرکی خاصی همان تاکتیک‌هایی را پیش روی مان قرار می‌دهد که پروین سال‌ها پیش اجرا می‌کرد و روزگاری نیز قلعه‌نویی به تاسی از آن به اهدافش می‌رسید. کی‌روش برای آنکه مدعی باشد ساختار تاکتیکی تازه‌ای را وارد فوتبال ایران کرده است باید سریعا در راستای تحولات اقدام کند و گرنه او نیز در دسته همین مربیان قرار خواهد گرفت که نتوانسته‌اند تغییراتی اساسی در فوتبال ایران ایجاد کنند و فقط از همان ابزاری که در اختیارشان بوده، کوشیده‌اند نهایت بهره را بجویند.

امروز اگر چنین دستمزدهایی را برای داشتن کی‌روش و امثالهم می‌پردازیم متوقعیم که این قبیل مربیان در ایجاد دگردیسی و مدرنیته شدن تیم‌هایمان موثر واقع شوند نه اینکه در پوشش فردی به روز همان تاکتیک‌های 20 سال پیش را در فوتبال ایران به اجرا درآورند.