Adam Hurrey | چرا فوتبالیست دو پا در فوتبال کم شده است؟

اگر تیم ملی آلمان بخواهد یکی از تواناترین بازیکنانش را انتخاب کند، بی شک آندریاس برمه (بازیکنی که سومین قهرمانی آلمان در بازی‌های جام جهانی در سال ۱۹۹۰ را به ارمغان آورد) را معرفی خواهد کرد. برمه بازیکنی بود که بر هر دو پایش تسلط کامل داشت و در شرایط پر فشار بر هر دوی آن‌ها می‌توانست اعتماد کند. در جام جهانی ۱۹۸۶ در مکزیک، در مرحله یک‌چهارم نهایی در ضربات پنالتی مقابل میزبان با ضربه پای چپ، پابلو لاریوس را جا گذاشت و گل زیبایی به ثمر رساند.

چهار سال بعد، در بازی سخت فینال مقابل آرژانتین، برمه دوباره پشت ضربه پنالتی قرار گرفت و در حالی که فشار بازی بسیار بالا بود برمه برخلاف انتظار همه از جمله دروازه‌بان آرژانتین، پای راست را برای ضربه زدن انتخاب کرد و در نتیجه توپ را به تور دروازه آلبی‌سلسته چسباند.

سال‌ها یکی از بحث‌های  محافل ورزشی این بود که پای اصلی برمه کدام است. فرانتس بکن‌بائر که در سال‌های ۱۹۸۶ و ۱۹۹۰ هم سرمربی او بود، در مورد این اعجوبه سال‌های نه چندان دور ژرمن‌ها گفته بود: «من اندی را بیش از ۲۰ ساله که می‌شناسم اما هنوز نمی‌دانم او چپ پاست یا راست پا».

برمه در مورد توانایی خودش نیز گفته بود: «پای ضعیف‌ترم یعنی پای چپم به اندازه پای راستم قوی است. پای چپم شوت‌های محکم‌تری می‌زند، شوت‌های پای راستم دقیق‌تر هستند و برای ضرباتی همچون پنالتی زدن خوبند. انتخاب میان پای راست و چپ مثل انتخاب اسلحه درست است.»

با این حال، چنین بازیکنی در دنیای فوتبال بسیار نادر است که بتواند از هر دو پا به یک اندازه و به شکلی عالی استفاده کند. سه دهه پس از پا عوض کردن‌های خارق العاده برمه، حالا لیگ جزیره با پدیده آرسنال یعنی سانتی کازورلا مواجه شده است، بازیکنی که پای قدرتمندش حتی برای آرسن ونگر هم همچون یک راز باقی مانده است. کازورلا خودش در این مورد گفته است که توانایی استفاده از هر دو پا تمرین بسیار زیاد می‌خواهد و به خاطر یک مصدومیت در نوجوانی به چنین توانایی دست یافته است: «من خودم از نوجوانی، همیشه پای راستم را ترجیح می‌دادم. یک بار از ناحیه مچ پا مصدوم شدم و همان موقع بود که شروع به استفاده از پای چپم کردم. توانایی استفاده از هر دو پا چیزی بود که به سرعت برای من تبدیل به موضوعی طبیعی شد. با این حال، گاهی اوقات به شدت تمرین می‌کنم تا مبادا توانایی یکی از آن‌ها پایین بیاید.»

پیش از آن‌که علت و دلایل نوابغ دو پا را موشکافی کنیم، کافیست نگاهی داشته باشیم به بازیکنان  وتیم‌هایی که این روزها حسابی نامتعادل هستند. این روزها تعصب کورکورانه و شدیدی بر فوتبالیست‌های چپ پا وجود دارد و این تعصب تا جایی رفته که تبدیل به بت‌ شده است: چپ‌ پاها همواره «تحصیل‌کرده» و «بافرهنگ« هستند که می‌توانند هر راه بسته‌ای را باز کنند.

با توجه به علم مورد قبول این روزها، چپ‌ پاها همچون ریوالدو، گئورگی هاجی و استیو گاپی  به طور آشکاری خلاق‌تر از بقیه هستند که به سرعت تبدیل به اسطوره‌های فوتبال می‌شوند.

اما استفاده هم‌زمان از هر دو پا ممکن است؟ پائولو مالدینی یک چهارم قرن را در گوش چپ میلان و ایتالیا پشت سر گذاشت اما کمتر کسی می‌دانست که او ذاتا راست پاست.

وقت گذاشتن، تمرین زیاد و روحیه رقابت جویی می‌تواند کی بازیکن را به این سطح از فوتبال برساند.

 با این حال در دیگر ورزش‌ها، برخی بازیکنان در استفاده از هر دو نیمکره مغزشان حسابی استاد می‌شوند؛ رافائل نادال، تنیسور اسپانیایی ضربات بک هندی که با هر دو دست می‌زند دیدنی و برگرفته از ذات اوست، رونی اوسیلیوان، بیلیارد باز انگلیسی هم با دست چپش به خوبی دست راستش ضربه می‌زند و کوین پیترسن، بازیکن کریکت انگلیسی‌ هم سال‌هاست رقیبانش را با عوض کردن دست‌هایش فریب می‌دهد.

آیا استفاده از دست و یا پای راست و چپ توانایی یک بازیکن را به اندازه دو بازیکن در زمین بالا می‌برد؟

خوشبختانه این روزها، اگر چیزی وجود داشته باشد، تحقیقاتی آکادمیک هم در مورد آن صورت گرفته است. در سال ۲۰۰۹، چند محققق دانشگاه اقتصاد لندن به این مهم دست یافتند که « به افرادی که توانایی استفاده از هر دو دست را دارند باید حقوق بالاتری داده شود». با توجه به اطلاعات آن‌ها، اکثر بازیکنان (۶۰٪)  اصالتا راست پا هستند که ۲۲ درصدشان به شدت علاقه‌مند به استفاده از پای چپ هستند و تنها ۱۸ درصد بازیکنان در پنچ لیگ سطح بالای اروپا به راحتی می‌توانند از هر دو پایشان استفاده کنند.

در تحقیقات دیگری که در سال ۱۹۹۸ انجام شد و بازیکنان حاضر در جام جهانی فرانسه را زیر نظر داشت، معلوم شد که حتی نخبگان فوتبال هم کمتر علاقه دارند تا پای ضعیف‌ترشان را قوی‌تر کنند: 

«اکثر بازیکنان جام جهانی همچون اکثر جمعیت جهان (تقریبا ۷۰٪) راست پا هستند. بقیه آن‌ها چپ پا هستند و آن‌ها هم همچون راست‌ پاها ترجیح می‌دهند تنها از پای قدرتمندترشان استفاده کنند. تعداد کمی از بازیکنان هستند که دائما از هر دو پا استفاده می‌کنند.»

همچنان در دنیای فوتبال این موضوع همچون یک راز باقی مانده که آیا بازیکنان خودشان می‌خواهند از هر دو پا استفاده کنند یا استعداد آن را دارند. در یک طرف، آکادمی فوتبالی وجود دارد که بازیکنان را مجبور می‌کند تا با پای ضعیفشان تمرین کنند. با این حال، استیو برنز، ندیر فنی آکادمی نوجوانان آستون ویلا در گفت و گو با مجله When Saturday Comes گفته است: «بازیکنان با استعداد کمتر نیاز دارند تا از پای ضعیفشان استفاده کنند. اگر یک بازیکن بتواند با یک پا همه کار انجام دهد، چرا باید او را با پای دیگرش اذیت کرد؟ وقتی پائول مرسون به آستون ویلا آمد، به همه چیز با پای راستش ضربه می‌زد و تا آخر هم همه چیز به این گونه سپری شد. خیلی سخت است به او بگوییم برود و با پای راستش تمرین کند.»

در حالی که برمه، مالدینی و کازورلا توانستند راهشان را بیابند تا در هر منطقه‌ای از زمین، از هر دو پایشان استفاده کنند، چرا دیگر گلزنان به چنین توانایی نرسند؟ گلزنان در حالی که یکی از مهمترین مهره‌ها در بازی به حساب می‌آیند، چرا نباید به این توانایی دست یابند که با هر دو پا در هر زاویه با قدرت و مهارت شوت بزنند.

از ۵۰ گلزن برتر تاریخ لیگ برتر انگلستان، تنها سه نفر توانستند بیش از یک چهارم گل‌هایشان را با پای ضعیف‌ترشان به ثمر برسانند: گابی آگبونلاهور ۳۳٪ گل‌هایش را با پای چپش به ثمر رسانده ؛ اوله گانر سولسشیر، مهاجم سابق منچستر یونایتد که ۲۹٪ گل‌هایش را با پای چپ به ثمر رسانده و همچنین روبین فن پرسی که ۲۷٪ گل‌هایش با پای راستش بوده است. این آمار بسیار نگران کننده استو بنیتو کاربون، گلزن‌‌ترین بازیکن تاریخ لیگ جزیره است که حتی یکی از آن گل‌ها هم توپ به پای چپش نخورده است.

شاید فوتبال مدرن، از لحاظ تاکتیکی به گونه‌ای شده که دیگر نیازی نیست بازیکنان کاری بیشتر از آن چه که از آن‌ها خواسته شده، انجام دهند. با زیاد شدن هافبک هجومی‌هایی که در کناره‌ها بازی می‌کنند، به دنیا این اجازه داده شده تا بازیکنان تک پا بیشتر کاردبرد داشته باشند. ماندگاری تعجب برانگیز آرین روبن در گوش راست باشگاه و همچنین تیم ملی کشورش و همچنین حضور اشلی یانگ در گوش چپ منچستریونایتد کاملا این موضوع را نشان می‌دهد. در همین حال، بقیه بازیکنان تمام تلاششان را به کار می‌گیرند تا از پای غیرتخصصی‌شان دوری کنند.

در مجموع در حالی که دنیای فوتبال این روزها به سمت و سوی جدیدی می‌رود، انتظار می‌رود شاهد بازیکنانی باشیم که کمی هم نشان از اسطوره‌های بزرگ و بعضا دو پای سال‌های دور ببینیم و مسلما در این راه آکادمی‌های فوتبال اصلی‌ترین نقش را بر عهده دارند.