Jack Williams| برت پاتناد، قهرمان فراموش‌شده‌ای که برای اولین بار در جام‌جهانی هت‌تریک کرد

Jack Williams| هشتاد و پنج سال پیش، یک آمریکایی 20 ساله قدم به ورزشگاه استادیو پارک سنترال در شهر مونته ویدئوی اروگوئه گذاشت، و گلهایی را به ثمر رساند که اولین هت تریک تاریخ جام جهانی نام گرفت. هم تیمی های او بر این امر صحه گذاشتند. مربی اش هم موافق بود. حتا رسانه های محلی هم – که به سبب ناتوانی در شناسایی او به دلیل مشکلات زبانی، فقدان شماره پیراهن، یا نبود بازپخش های تلویزیونی، عذرشان قابل قبول است - تأیید کردند.

اما برت پاتناد که امروز در ثبت وقایع فیفا اولین هت تریک کننده ی تاریخ جام جهانی در دیدار تیمش برابر پاراگوئه در تاریخ 17 جولای 1930 نام گرفته، هرگز به رسمیت شناختن این افتخار مهم زندگی اش را ندید. تا زمان مرگ او در سال 1974 و برای دهه ها بعد، پاتناد به سبب گلزدنی در دقیقه دهم، دقیقه پنجاهم – اما نه در دقیقه پانزدهم- شناخته می شد.

***

پاتنداد در فال ریور واقع در ماساچوست در تاریخ 4 نوامبر 1909 متولد شد و بنا بر گزارشات وقت و خانواده ی او، همچنان که این شهر صنعتی رشد می کرد، او یکی از سخت کوش ترین بچه ها در میدان فوتبال بود. پاتناد فرانسوی-کانادایی که در خط حمله ایفای نقش می کرد، در عین حال یک تیرانداز بسیار ماهر بود. در لیگ فوتبال اصلی آمریکا وی در فاصله سالهای 1928 و 1931 بالغ بر 114 گل در 158 بازی به ثمر رساند. در دوران فعالیت حرفه ای اش در باشگاه های فیلادلفیا فیلد، نتوورک آمریکنز، سن لوئیز سنترال بریوریز و فیلادلفیا پاسون به بازی پرداخت. اما این تیرانداز فال ریور در باشگاه های کشورش نبود که بیشترین موفقیت را به دست آورد.

این مهاجم چابک در سال 1930 به عنوان یکی از اعضای تیم ملی 16 نفره ی آمریکا در تابستان عازم مسابقات جام جهانی در کشور اروگوئه شد. (آرکی استارک که بهترین هافبک وسط ایالات متحده در آن دوران شناخته می شد برای جام جهانی انتخاب نشد. در دورانی که از تعویض ها خبری نبود، برخی معتقدند همین امر راه را برای ورود پاتناد به تیم ملی هموار کرد.) پس از 18 روز سفر دریایی، پاتناد و هم تیمی های او در یکم جولای به مونته ویدئو رسیدند. دوازده روز بعد، اولین دیدار آن ها در جام جهانی 13 میلیتی، مصاف برابر بلژیک بود.

در آن زمان، بازیکنان تیم ملی ایالات متحده کمابیش هم تراز با هم تایان خود در بریتانیا و اروپا بازی می کردند. با این که بسیاری از تیم های برتر اروپایی حاضر به سفر به آمریکای جنوبی نشده بودند – برای مثال انگلستان، ایتالیا و مجارستان – ایالات متحده به رغم فقدان یک لیگ حرفه ای قدرتمند شوق فراوانی برای پیشرفت داشت.

تصور می شود زمانی که ایالات متحده با نتیجه ی 3-0 بلژیک را شکست داد، هیچ خبرنگار آمریکایی در ورزشگاه حاضر نبود؛ پاتناد، جوان ترین بازیکن تیم با 20 سال سن، یک بار در آن دیدار گلزنی کرد. عملکرد این جوان آمریکایی چهار روز بعد حتا بهتر هم شد. وی در برابر انبوهی از تماشاچیان (بیش از 18 هزار نفر) تمام سه گل ایالات متحده را برابر پاراگوئه که قهرمان کوپا آمریکای 1929 شده بود، به ثمر رساند.  

راجر آلاوی، یک تاریخ دان تالار مشاهیر فوتبال ملی، با اشار به گل های پاتناد در آن مسابقات، به خبرگزاری گاردین گفت:

"به نظر می رسد او یک گلزن فوق العاده بوده، مردی که گلهای زیادی به ثمر می رساند. بنابراین، هت تریک او در جام جهانی اصلاً موضوع شگفت آوری به شمار نمی آمد."

آن پیروزی موجب شد ایالات متحده به مرحله نیمه نهایی صعود کند، جایی که آن ها در نهایت با حساب 6-1 برابر آرژانتین از پای در آمدند.

به رغم بازگشت آن ها به کشوری که رسانه هایش به سختی با این تورنمنت کنار آمده بودند (برخی سفر سه ماهه ی تیم ملی را بیشتر یک تور گردشی می دانستند تا مسابقات قهرمانی جهانی)، پاتناد داستان خودش را برای بازگویی داشت: او، دو روز پیش از آن که آقای گل تورنمنت یعنی گیلرمو استابیله از آرژانتین در دیدار تیمش برابر مکزیک در بازی های گروهی سه بار موفق به گلزنی شود، اولین هت تریک تاریخ جام جهانی را به انجام رسانده بود.

اما به رغم ادعای پاتناد – و آن چه مربی اش اثبات کرده بود – ثبت وقایع رسمی با این هت تریک موافقت نکرد. گزارش رسمی فیفا از این مسابقه، گل دوم پاتناد را به نام تام فلوری ثبت کرد، و بنیاد آماری Rec.Sport.Coccer هم آن را گل به خودی پاراگوئه دانست. طبق نظر آن ها که او را از نزدیک می شناختند، پاتناد از شنیدن این قضیه خم به ابروی خود نیاورد.

پسر پاتناد، برت پاتناد، در این باره گفت:

"او احتمالاً می گفت، هی، من خودم می دونم که این کار را کردم. اما نمی خواهم از یک تپه ی کوچک یک کوه درست کنم."

هنگامی که دوران حرفه ای او به سر آمد، پاتناد در مشاغل متنوعی به کار مشغول شد، از نقاشی گرفته تا نصبت کاغذدیواری. تا زمانی که او فوت کرد – یعنی در روز تولدش در 4 نوامبر 1976 در سن 65 سالگی – هیچ گاه برای ثبت آن افتخار به فیفا فشاری وارد نکرد. نوه ی او، برت پاتناد سوم، در گفت و گو با گاردین به یاد می آورد که هم تیمی های پاتناد چقدر درباره­ی هت تریک پدربزرگش حرف می زدند. اما پاتناد و هم تیمی های او می دانستند که فیفا چیز دیگری می گوید.

***

با این حال در اوایل دهه ی 1990 همه چیز تغییر کرد، یعنی زمانی یک گفت و گوی تصادفی میان آرنی اولیور یکی از هم تیمی های سابق پاتناد در جام جهانی 1930 و کالین خوزه یک تاریخ دان فوتبالی از آمریکای شمالی که معتقد بود پاتناد در آن دیدار دو گل به ثمر رسانده، شکل گرفت. اولیور که در مراسم تالار مشاهیر فوتبال ملی با او دیدار داشت، جور دیگری مسئله را مطرح کرد.

خوزه در باره ی آن مراسم می گفت:

"بعداً در آن تالار، مصاحبه ی ضبط شده ای از اولیور و جیم براون که در سال 1930 بازی می کرد دیدم، و آن ها در باره ی 3 گل پاتناد صحبت می کردند. بعد از صحبت با اولیور، به یک گزارش رسمی از سال 1930 از سوی مجله ی آمریکایی ویلفرید کامینگز برخوردم که نوشته بود پاتناد در آن بازی سه بار دروازه حریف را باز کرد. بعد با خودم فکر کردم چطور می شود اطمینان کرد گزارش مزبور صحت دارد."

خوزه که با هم تیمی پاتناد صحبت کرده بود و گزارش مجله ی فوق الذکر را خوانده بود، به دنبال مدارک بیشتری در خصوص هت تریک مد نظر گشت. او به دانشگاه ماساچوست رجوع کرد که میکروفیلم های روزنامه های آمریکای لاتینی را نگاه می دارد، و در آن جا در صدد یافتن گزارش های محلی از بازی جنجالی برآمد.

خوزه به گزارشی در ورزشگاه محل برگزاری آن بازی برخورد که تاریخش مربوط می شد به 19 جولای 1930. این گزارش می گفت پاتناد تمام آن سه گل را در دیدار برابر پاراگوئه به ثمر رسانده است. وی صفحه ای از لا پرنسا، روزنامه ی چاپ بوینس آیرس، پیدا کرد که حاوی نمایش ترسیمی آن سه گل بود – همه ی آن ها از سوی پاتناد به گل تبدیل شده بودند. ( یک کپی آن برای گاردین ارسال شد، که نشان دهنده ی ارسال پاس گل فلوری از سمت چپ بود، پیش از آن که پاتناد توپ را وارد دروازه کند.)

خوزه با در نظر گرفتن یافته های خود از روزنامه های لاتینی، شهادت هم تیمی های پاتناد، و گزارش های کامینگز، تصمیم گرفت موضوع را به فیفا ببرد. وی یافته های خود را در 12 آوریل 1995 تقدیم فیفا کرد، و یک ماه بعد نامه ای از سوی هیئت مدیره ی فیفا به دست او رسید. در آن نامه آمده بود: اگرچه گل مزبور به عنوان یک گل به خودی یا گل فلوری شناخته شده، فیفا گروهی از متخصصان را برای بررسی موضوع جمع خواهد کرد.

خوزه می گفت:

"وقتی که گفتند یافته های شما را بررسی خواهیم کرد، به خودم گفتم آره جون خودتون، حتماً بررسی می کنید."

"اما این کار را کردند."

با این حال خوزه به رغم آن که به تحقیقات فیفا بدبین بود، در نهایت اخباری را شنید که در آرزویش بود: تأییده ی رسمی فیفا دائر بر هت تریک پاتناد.

اگرچه مسئله حل و فصل شد، اما این که چطور و چه زمان کتاب ثبت وقایع فیفا تغییر خواهد کرد هنوز مسئله ای است مبهم. خوزه اعلام کرد که هیچ گاه به طور مستقیم از سوی فیفا مطلع نشد که آن گل به نام پاتناد ثبت خواهد شد، و این که وی در حین مطالعه ی یک کپی از مجله ی رسمی سازمان فیفا در مدتی بعدتر پیش از سال 2000 در یک اطلاعیه ی مختصر دید که هت تریک پاتناد به رسمیت شناخته شده است.

خوزه در ادامه گفت:

"چندان هیجان زده نشدم. به خودم گفت، خب، بالاخره مسئله حل شد."

اما برای اکثریت دنیای فوتبال، دستاورد پاتناد تا سال 2006 در کانون توجهات قرار نگرفت. فیفا در آن سال بود که بیانیه ای رسمی انتشار داد. (برخی معتقدند که شاید زمانی که خوزه یافته های خود را مطرح کرد، فوتبال در ایالات متحده چندان جذابیت نداشت و احیای فوتبال در آمریکا موجب شد این پرونده بار دیگر در سال 2006 سر زبان ها بیافتد.)

در آن بیانیه آمده بود که:

"شواهد تاریخ دانان و فوتبال دوستان متعدد به علاوه ی تحقیق بلندبالا و تأییده ی فدراسیون فوتبال ایالات متحده به ما در اتخاذ این تصمیم کمک کرد."

یکی از افرادی که این بیانیه ی فیفا را روزنامه ی نیویورک تایمز می خواند، برت پاتناد سوم بود که 32 سال پیشتر، داستان های هت تریک پدرش را شنیده بود. وی گفت که از تحقیقات فیفا مطلع بوده، اما از کالین خوزه خیر. وی سپس با پدرش تماس گرفت.

برت می گفت:

"وقتی که با پدرم تماس گرفت، اولین واکنش اش این بود که "تو داری شوخی می کنی... شوخی می کنی"".

"این موضوع در خانواده دیگر چندان دلخوشی به همراه نداشت. نمی توانستید به عقب برگردید و به مردم بگویید چه اتفاقی افتاده یا آرزو کنید ویدئوهای امروز در آن زمان هم وجود می داشتند. برای من، آن هت تریک مدت ها پیش فراموش شده بود."

مترجم: آرش گنجی

منبع: theguardian.com