سعید زاهدیان | وقتی تیم ملی فینال کوپا‌ آمریکا را تجربه می‌کند

تیم ملی ایران یک پای فینال کوپا آمریکا بود؛ یا به عبارت درست‌تر تیم ملی ایران یک بار فینال جام ملت‌های ‌آمریکای جنوبی را تجربه کرده است. در بازه زمانی یکساله، یعنی از خرداد – تیرماه سال 93 تا همین روزهای گرم تابستان 94 که در آن هستیم، تیم ملی در چند بازی بزرگ و حساس حضور داشته که وقتی آنها را تحلیل می‌کنیم به نتایج امیدوارکننده‌ای می‌رسیم.
پیش از هر چیز، اشاره به بامداد یکشنبه‌ای که گذشت و فینال کوپا آمریکا میان شیلی میزبان و آرژانتین، لازم به نظر می‌رسد. حالا بر مبنای این فینال و براساس دو تیمی که برای قهرمانی آمریکای جنوبی با هم 120 دقیقه رقابت کردند، می‌خواهیم تیم ملی ایران را تحلیل کنیم. شاید به نوعی این نوع تحلیل‌ها تنها براساس ‌آمار و ارقام درست باشد و پشتوانه محکمی برای نشان دادن میزان رشد تیم ملی در آن نباشد اما همین برداشت‌های ساده و دم‌دستی از بازی‌های فوتبالی که می‌بینیم، می‌تواند ما را به نتایج جالبی سوق دهد.
چند ماه پیش یعنی اواسط عید نوروز و در روزهای آغازین سال 94، تیم ملی ایران در وین با شیلی – میزبان کوپا آمریکا – یک مسابقه‌ دوستانه – یا بهتر است بگوییم تدارکاتی – برگزار کرد و شاگردان کی‌روش مقابل قهرمان فعلی کوپا آمریکا به پیروزی رسیدند و بازی درخشانی از خود به نمایش گذاشتند. شیلی در آن مسابقه تنها آرتورو ویدال را در ترکیب اصلی نداشت و می‌توان ادعا کرد که تقریبا با ترکیبی مقابل ایران بازی کرد که در کوپا آمریکا به قهرمانی رسید.
به یک سال قبل فلاش بک می‌زنیم و بازی‌های تیم ملی در جام جهانی را به خاطر می‌‌آوریم؛ یک بازی درخشان مقابل نیجریه و یک نمایش درخشان‌تر برابر آرژانتین با مسی، دی‌ماریا – و مجموعه‌ای از بازیکنان شاغل در لیگ‌های انگلیس، اسپانیا و... - که می‌توانست با برتری تیم ایران همراه باشد. اتفاقا شنبه شب و چند ساعت قبل از فینال کوپا آمریکا، گلچین صحنه‌های جذاب بازی نوستالژیک ایران و آرژانتین پخش شد. ضربه سر اشکان دژاگه یا پنالتی مسلمی که داور نگرفت، این حس را در ما ایجاد می‌کرد که اگر بخت با تیم ملی یار بود، چه بسا آرژانتین بزرگ را متوقف می‌کردیم و حتی با پیروزی از آن مسابقه خارج می‌شدیم.
موضوع بحث ما، بازی با آرژانتین یا شیلی نیست، بلکه حرف ما درباره تیمی است که مقابل دو تیم فینالیست کوپا آمریکا در فاصله یک سال، دو نمایش ماندگار را ارائه کرده است. حال این پرسش پیش می‌آید که چنین تیمی با این پتانسیل‌هایی که از خود نشان داده، باید مقابل ترکمنستان آن مساوی را کسب کند؟ نتیجه‌ای عجیب و خارق‌العاده که از تیم ملی ایران بعید بود. می‌توانیم سوال خود را به شکل دیگری مطرح کنیم؛ تیم ایران کدام است، تیمی که مقابل نیجریه، آرژانتین، شیلی و حتی سوئد بازی کرد یا تیمی که برابر ترکمنستان ظاهر شد و انتقادات فراوانی را به دنبال داشت؟!
اگر منطقی به موضوع نگاه کنیم، باید روند تیم ملی بررسی شود، نه تک مسابقه‌ها در یک بازه زمانی محدود. تیم ملی از وقتی کی‌روش را روی نیمکت خود داشته تا امروز علی‌رغم فراز و فرودهای مقطعی، تقریبا با شیبی اندک روندی صعودی داشته و در هر بازه زمانی با توجه به نیازهای فوتبال ایران، رویکرد متفاوتی در تیم ملی دنبال شده است. یعنی در ابتدای کار اولویت با صعود به جام جهانی است، فوتبالی نتیجه‌گرا در تیم ملی دیده می‌شود و در خود جام جهانی هم این وضعیت ادامه دارد اما پس از جام جهانی برزیل،‌ آهسته، آهسته جوانگرایی و تغییر نسل در تیم ملی اعمال می‌شود و در جام ملت‌های آسیا شاهد حضور آزمون، پورعلی گنجی، وریا غفوری و جوان‌های دیگری هستیم. این روند تا امروز که تیم ملی به مقدماتی جام جهانی و جام ملت‌ها قدم گذاشته حفظ شده و اکنون شاهد چهره‌های تازه‌تری در تیم ملی هستیم.
از جهانبخش،‌ آزمون، پورعلی گنجی و وریا غفوری گرفته تا امید ابراهیمی، وحید امیری و... که جانشین جواد نکونام، خسرو حیدری، هاشم بیک‌زاده و امیرحسین صادقی شده‌اند و تیم ملی با آنها در بازی‌هایی که داشته جواب مثبت گرفته است. حالا در ادامه این روند، بازی با ترکمنستان یک اتفاق تلقی می‌شود که نتیجه در اثر مجموعه‌ای از عوامل متعدد، همسو با روند تیم ملی نیست. تیم ملی اگر به روند قبلی خود – یعنی همان مسیری که پس از جام ملت‌ها شروع کرد تا به بازی‌ با شیلی و سوئد و سرانجام ازبکستان رسید – بازگردد، بی‌تردید به آسانی نه تنها از گروه خود صعود می‌کند که رقیبی جدی و سرسخت برای تیم‌های بزرگ و مدعی آسیا خواهد بود که احتمال این بازگشت با توجه به روند حرکتی تیم ملی بیشتر از سایر احتمالات است.