از کارشناسان دلسوز تا فراموش‌کاران دلواپس

فوتبال ایران کمبودهای دردسرساز زیادی دارد، اما شاید مهم‌ترین شاخصی که ورزش ما آن را کم دارد، "ثبات" است؛ ثبات مدیریت، ثبات مربی، ثبات رفتار حرفه‌ای و از همه مهم‌تر ثبات رای.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، سخن گفتن از کمبودهای فوتبال در ایران مثنوی هفتاد من کاغذ می‌خواهد و تا جایی که ذهن باور می‌کند، وقت، اما یکی از شاخص‌هایی که در فوتبال ایران نبودنش به شدت حس می‌شود و البته به نوعی مادر همه کمبودهای آن است، "ثبات" ‌است.

در فوتبال ایران، تقریبا ثبات وجود ندارد، چه در بحث مدیریت، چه در حوزه مسائل فنی و چه در اظهارنظرهای به اصطلاح کارشناسانه، نقش ثبات در موفقیت یک مجموعه آن قدر مهم است که بی‌تردید می‌توان گفت هر جا که ثبات باشد، تقریبا به هدف یعنی موفقیت خواهد رسید.

یک نگاه اجمالی به مجموعه‌های فعال در فوتبال ایران (باشگاه‌ها) نشان می‌دهد که هر جا ثبات نسبی حاکم بوده، مسیر موفقیت به راحتی طی شده است. مثال بارز این نکته، باشگاه فولاد خوزستان است که ثبات در مدیریت کلان در این باشگاه، تقریبا تمام تیم‌های فوتبال این باشگاه در رده‌های مختلف را به موفقیت رسانده است. همچنین باشگاه نفت تهران را می‌شود در این زمینه مثال زد.

در نقطه مقابل، باشگاه‌هایی هم هستند که با وجود دارا بودن اسم و رسم زیاد و پیشینه و هوادار به دلیل نداشتن ثبات کافی – چه در مدیریت و چه در حوزه مسائل فنی – سال‌هاست که به موفقیتی دست نیافته‌اند.

بحث اصلی این‌ جستار، اما ثبات مدیریت یا ثبات مربی نیست، بلکه به مساله دیگر می‌پردازد و آن، ثبات در رای است؛ مساله‌ای که متاسفانه در فوتبال ایران خیلی کم دیده می‌شود.

فوتبال در ایران پیشینه‌ای چند ده ساله دارد. در این مدت افراد زیادی وارد این رشته پرطرفدار شده و در آن فعالیت کرده‌اند. از مربی و بازیکن گرفته تا مدیر و مسئول و مانند آن در فوتبال ایران بی‌شمار وجود داشته است، اما اکنون تنها تعداد انگشت شمار افرادی هستند که می‌شود آنها را کارشناس مطلع و منصف دانست.

کارشناس آگاه، مطلع و منصف به کسی گفته می‌شود که ضمن دارا بودن اطلاعات کافی و به‌روز نسبت به یک حوزه خاص، در بررسی‌ها و اظهارنظرهایش جنبه انصاف را رعایت کرده و خوب و بد یک چیز را در نقدش در نظر بگیرد.

این روزها رقابت‌های جام جهانی فوتبال در حال برگزاری است. این رقابت بزرگ و دیدنی جدا از نکات آموزنده فنی که دارد، فایده‌های پنهانی هم دارد که شاید کمتر به آن توجه شود. یکی از این نکات، نوع اظهارنظر کارشناسان درباره تیم ملی است. اظهارنظرهایی که باید آنها را به دو بخش پیش از جام جهانی و پس از جام جهانی تقسیم کنیم.

به گزارش ایسنا، پیش از جام جهانی و در روزهایی که تیم ملی خود را برای حضور در این تورنمنت آماده می‌کرد، کارشناسان فوتبال در ایران دو گروه موافق و مخالف را تشکیل داده بودند. گروه اول از عملکرد کارلوس کی‌روش و تیم ملی در صعود به جام جهانی حمایت می‌کردند، مغز کلام این گروه این بود که از تیم ملی در چنین شرایط حساسی باید حمایت شود. اعضای حاضر در این گروه همچنین عملکرد کی‌روش را می‌ستودند و حتی در اظهارنظرهای جالبی دانش او را از همه مربیان ایرانی "بیشتر" توصیف می‌کردند . (مجید جلالی در گفت و گو با ایسنا)

گروه دوم غالبا از افرادی تشکیل شده بود که معتقد بودند کی‌روش چیزی به فوتبال ایران اضافه نکرده و اصولا تاثیری بر فوتبال ما نداشته است. این گروه حتی اصرار داشتند که به همه بقبولانند که صعود ایران به جام جهانی به عنوان تیم نخست گروه و دو پیروزی برابر کره جنوبی، از روی بخت و اقبال بوده است.

آنچه در آن زمان خیلی روشن بود، اظهارات خلاف انصاف گروه دوم بود، چون این گروه عملا در گفته‌هایشان نقشی برای سرمربی تیم ملی قائل نمی شدند و مدام انتقاد می‌کردند که چرا فدراسیون فوتبال کاملا به حرف‌های کی‌روش گوش می‌کند. از نام‌دارترین مهره‌های این گروه نیز می‌توان به امیر قلعه‌نویی و پرویز مظلومی اشاره کرد.

اظهارنظرها و موضع‌گیری‌ها به این شکل ادامه داشتند تا این که تیم ملی نخستین بازی‌اش را در جام جهانی برگزار کرد، تساوی بدون گل برابر نیجریه قدرتمند باعث شد که نظر خیلی‌ها نسبت به تیم ملی تغییر کند و بسیاری از منتقدان کی‌روش به حامیان او تبدیل شوند. درخشش تیم ملی برابر آرژانتین هم بر شدت این دگردیسی افزود. در آن شرایط کاملا طبیعی بود که دیدگاه بسیاری از منتقدان کی‌روش تغییر کند و از شیوه‌ای که او برای تیم ملی در نظر گرفته بود، تعریف و تمجید کنند، اما نکته عجیب ماجرا پس از بازگشت تیم ملی از برزیل رخ داد.

در بین کارشناسان فوتبال ایران افرادی بودند که به نقش مثبت کی‌روش در فوتبال ایران اعتقاد داشتند و پس از جام جهانی هم بر این عقیده باقی ماندند و شکست تیم ملی برابر بوسنی و هرزگوین تاثیری بر دیدگاه‌شان نداشت. امیر حاج‌رضایی، مرتضی محصص، جلال چراغپور، همایون شاهرخی و ... از این دست کارشناسان بودند.

پس از شکست تیم ملی از بوسنی و هرزگوین و حذف از جام جهانی اتفاقی در فوتبال ایران رخ داد که بیش از آن که تلخ باشد، نگران کننده بود، برخی از کسانی که پیش از جام جهانی و چه در خلال مسابقات به ویژه پس از بازی با آرژانتین، تمام‌قد از کی‌روش و دانش مربیگری‌اش دفاع می‌کردند، پس از حذف تیم ملی در چرخشی 180 درجه‌ای موضعی کاملا مخالف و علیه کی‌روش گرفتند. (بیانیه کانون مربیان فوتبال ایران به ریاست مجید جلالی!!!)

این افراد در اظهارنظرهای عجیب و تامل‌برانگیز، سبک فوتبال ایران در جام جهانی و درخشش برابر آرژانتین را با سبک فوتبال ایران در 24 سال قبل مقایسه کردند و گفتند که تغییری در آن ندیده‌اند! شاید این افراد فراموش کرده بودند که چند ماه قبل از جام جهانی، کمتر هوادار فوتبالی در ایران حتی به پیروزی برابر قطر و کره جنوبی و صعود به جام جهانی امید داشت، چه برسد به عملکرد فوق‌العاده‌ خوب و تحسین برانگیز برابر آرژانتین و امید صعود به مرحله حذفی جام جهانی.

این گفتار، قصد حمایت از کارلوس کی‌روش یا مخالفت با او را ندارد. این سرمربی پرتغالی کارنامه مشخصی دارد که دارای نکات مثبت و منفی است که در جای خود مورد بررسی قرار می‌گیرد. مساله اصلی نحوه برخورد کسانی با این بحث است که خود را کارشناس فوتبال می‌دانند و کباده علم و اخلاق می‌کشند.

نقد، آدابی دارد که اساسی‌ترین‌اش رعایت انصاف و دیدن همزمان خوبی و بدی یک چیز است. در این زمینه هم روایات متعددی از بزرگان دین و اخلاق در دست است و هم سخنان مردان و زنان بزرگ تاریخ نقد و نقادی بر آن تاکید دارد. دوستان مورد نظر ما قطعا این‌ها را می‌دانند، ولی یادمان باشد که گاهی دچار فراموشی می‌شوند!