واکنش فوتبالی‌ها به پدیده‌ «مهاجران جنگ‌زده» / آوارگان زیر چتر فوتبال

به گزارش متافوتبال و به نقل از روزنامه بهار، مانند همیشه، هواداران فوتبال بازهم اولین بودند. در واکنش به ورود جنگ‌زدگان خاورمیانه به کشورهایی مثل اسلوونی، آلمان و اتریش و برخوردهای ضدونقیض مقامات سیاسی برای مواجهه و رویارویی با آن‌ها، فوتبالی‌ها خاصیت و وجه اجتماعی‌شان را به رخ کشیدند و همگام با مردم اروپا مشغول کمک‌رسانی به شیوه خودشان به آواره‌های سوری و عراقی هستند. در دو بازی بوندسلیگا میان دورتموند و هامبورگ و بازی میان وولفسبورگ و وردربرمن بود که برای اولین‌بار یک شعار سیاسی تازه و البته عجیب ازسوی هواداران این تیم‌ها روی بنرها حک شد. طولی نکشید این شعار در تمام اروپا پیچید و حالا کمتر کسی است که آن را نشنیده باشد. همه این هواداران یک چیز می‌گفتند؛ یک شعار کوتاه و تاثیرگذار که اکنون به پرنفوذترین شعار در اروپا تبدیل شده است. از مرگ آیلان کوردی، پسر سه‌ساله کرد  که جسد بی‌جان او در سواحل ترکیه پیدا شد، تا این روزها که هزاران نفر در فصل سرمای اروپا بی‌خانمان و سرگردان میان مرزها رها شده‌اند، اصلی‌ترین‌انگیزه آغاز این جنبش در اروپا از بطن فوتبال بود. به‌این ترتیب داستان مهاجرت و فرار آوارگان از شرایط بحرانی خاورمیانه و داستان‌هایی مثل واژگونی قایق‌هایشان در دریا و مرگ دسته‌جمعی منجر به شکل‌گرفتن شعار «پناهندگان خوش آمدید» ازسوی باشگاه‌های فوتبال شد.
مشارکت باشگاه‌ها
باشگاه‌های فوتبال اگرچه به آرامی وارد این جنبش شدند، اما به تدریج همه آن‌ها دراین مسیر قرار گرفتند و به مسئولیت‌های اجتماعی خود در قبال مردم پاسخ دادند. هفته گذشته بود که بایرن‌مونیخ از کمک یک‌میلیون یورویی خود به مهاجران و پناهندگانی خبر داد که خود را به ایالت باواریا می‌رسانند. همچنین بایرنی‌ها تصمیم دارند میان مهاجران، پیراهن‌های باشگاه را هم عرضه و درآکادمی‌های خود کلاس‌های زبان آلمانی برگزار کنند. سلتیک اسکاتلند، باشگاه بعدی بود که به‌این جنبش پیوست و تصمیم گرفت بخشی از درآمد بلیت‌فروشی بازی‌های دوستانه خود را در طول تعطیلات فیفا به امور خیریه ازجمله رسیدگی به وضعیت جنگ‌زدگان خاورمیانه اختصاص دهد. به‌دنبال جدی‌ترشدن این حرکت بود که پینتو داکاستا، رئیس باشگاه پورتو، به یوفا پیشنهاد داد هر باشگاه یک یورو از فروش هر بلیت اولین بازی‌اش در لیگ قهرمانان اروپا را به پناهندگان سیاسی کشورهای جنگ‌زده اختصاص دهد. این فقط یک تصویر گذرا از اتفاقات سیاسی‌ای است که این روزها میان باشگاه‌های فوتبال دنیا در جریان است. بسیاری دیگر از باشگاه‌ها چه بزرگ چه کوچک، چه ثروتمند و چه ضعیف در تلاش هستند جایگاهشان را پیدا کرده و وظیفه اجتماعی خود را دربرابر این بحران شکل‌گرفته ایفا کنند. برخی از آن‌ها بهترین راهکار برای کمک به پناهجویان سیاسی را تامین هزینه‌های مالی زندگی‌شان و موثرترین راه را برای کمک به بحران‌های انسانی همین می‌دانند، اما باشگاه‌های دیگر مانند رایووالکانو و مالمو مسیر دیگری را انتخاب کرده و تلاش دارند هواداران خود را برای مشارکت در برنامه کمک به اقامت پناهجویان ترغیب کنند.
سازمان‌یابی 10 روزه فوتبال
تشریح اینکه فوتبال چگونه توانست در مدتی کوتاه خود را سازماندهی کند و به‌طور یکپارچه به مسئولیت‌های اجتماعی خود درقبال مردم جوامع مختلف عمل کند، کمی پیچیده است. وقتی تلاش مهاجران برای کسب اقامت در کشوری دیگر را به‌واسطه فوتبال مرور می‌کنیم، به‌مدت زمانی طولانی‌تر از 10روز می‌رسیم. با نگاهی به ورزشگاه آیدونا پارک دورتموند در یک‌سال گذشته چشم‌مان به پلاکاردهایی می‌خورد که شاید تمام این یک‌سال را همان نقطه جا خوش کرده‌اند، پلاکاردهایی که پناهجویان سیاسی درخواست اقامت خود را روی آن‌ها نوشته‌اند. به‌همین خاطر دورتموند دوهفته قبل در بازی‌اش در لیگ اروپا مقابل «اود بی‌کی» 220 پناهجوی سیاسی را به تماشای بازی این تیم دعوت کرد. این یکی از اصلی‌ترین برنامه‌های این تیم برای کمک به مهاجران سیاسی است که گاهی صورت می‌پذیرد. مشابه چنین پلاکاردهایی که خوشامدگویی به پناهجویان سیاسی بود، برای دو هفته در ورزشگاه خانگی منچستریونایتد، در دو هفته‌ای که بازی‌های لیگ انجام نمی‌گرفت، نصب شده بود. اینکه چنین تحرکاتی پیش از راه‌افتادن جنبش حمایت از آوارگان سیاسی صورت گرفته، در نوع خودش جالب توجه است، مخصوصا در بحبوحه نظرات ضدونقیض درباره خوشامدگویی به آوارگان یا بستن مرزها و سدکردن راه ورودشان ازسوی سیاسی‌ها، فوتبال کارکرد اجتماعی‌اش را به رخ کشید. از همین‌رو می‌توان این روزها را روزهای پناهجویان سیاسی و آوارگان جنگی دانست. آن‌هایی که از سوریه و دیگر کشورهای اطراف خود را به ترکیه و یونان می‌رسانند و در ادامه راه مقدونیه، صربستان و کشورهای اتحادیه اروپا را در پیش می‌گیرند. شاید اکنون در میان یکی از بحران‌های انسانی عصر خود قرار داشته باشیم، اما تصور اینکه فوتبال می‌تواند دراین رویداد چه نقشی بازی کند، ارزشمند است. نقشی که از پلاکاردهایی در اطراف زمین‌های فوتبال در بوندسلیگا آغاز شد، به انگلیس رسید و حالا به یک جنبش چشمگیر بدل شده است. در انگلیس تیم‌هایی چون آستون‌ویلا، چارلتون و سویندون داوطلبانه برای کمک به حل این بحران پیش‌قدم شده‌اند و اتحادیه فوتبال انگلیس در حمایت از این تیم‌ها و دیگر تیم‌ها عنوان کرده است، هیچ مخالفتی با بیان احساسات هواداران در ورزشگاه‌ها درباره این موضوع مورد مناقشه ندارد.
ذات سیاسی
فوتبال همیشه به‌طور ذاتی سیاست‌زده بوده و این را در تمام دوران زندگی خود نشان داده است؛ از بارسلونا و بیلبائو که نماد مقاومت دربرابر فالانژیسم بوده‌اند تا دینامو درسدن و دینامو تفلیس که از آن‌ها می‌توان به‌عنوان یکی از قدرت‌های کمونیستی اشاره کرد، طی 30 سال گذشته صاحبان فوتبال در سراسر دنیا به‌طور هماهنگ تلاش کرده‌اند قدرت را از دست مرکزنشینان خارج و این‌گونه از ورزش به‌عنوان یک نقطه قابل اتکا در موضوعات مختلف استفاده کنند. در همه این سال‌ها این شعار که فوتبال و سیاست باهم ترکیب‌پذیر نیست، روی زبان‌ها بوده و موارد زیادی به‌یاد داریم که اختلاط این دو جرایم سنگینی را برای طرفین به‌همراه داشته است؛ مانند اتفاقاتی که در بازی تیم‌های آلبانی و صربستان در بلگراد صورت گرفت و با سقوط یک پرچم آلبانی ازسوی هواپیمای بدون سرنشین در میان زمین، صربستان در چند بازی مقدماتی جام ملت‌های اروپای 2016 با محرومیت مواجه شد. قدرت این جرایم به باشگاه‌ها هم داده‌شده و چنانچه تحرکات سیاسی در ورزشگاه‌ها ازسوی هواداران صورت گیرد، آن‌ها می‌توانند از این قدرت استفاده کنند. در شرایط کنونی حمایت از پناهجویان یک حرکت سیاسی است و خوشامدگویی به آن‌ها با یک دیدگاه سیاسی تطبیق دارد و کسی نمی‌تواند آن را انکار کند.
حال چه اتفاقی می‌افتد که عده‌ای از هواداران و بسیاری از باشگاه‌های اروپایی این حق را به خود می‌دهند که از یک جنبش سیاسی حمایت کنند؟ در پاسخ به‌این پرسش اگرچه برخی مسئولان فوتبال در کشورهای مختلف، مخالف این تحرکات هستند و گاهی اوقات آن را به رقابت و مدگرایی هواداران فوتبال در کشورهای مختلف نسبت می‌دهند، اما درعین‌حال معتقدند فوتبال با سیاست ترکیب نشده، بلکه فوتبال به مسئولیت‌ها و وظایف اجتماعی خود رسیدگی می‌کند.