مجيد تفرشی: بلاتر از فساد سازمان‌يافته در فيفا باخبر است / برگزاری جام‌حهانی آخرين ميخ بر تابوت نام ايرانی خليج فارس است

به گزارش متافوتبال، دکتر مجید تفرشی ٤٢ سال دارد. پس از تحصیل در دانشگاه تهران برای ادامه تحصیل به دانشگاه «رویال هالووی» در لندن می‌رود. تفرشی تاکنون بیش از ٣٠ مقاله و هشت کتاب در مورد تاریخ معاصر منتشر کرده و سه کتاب دیگر از او در دست انتشار است. او یکی از افرادی بود که درخصوص بحث خلیج‌فارس و بازگشتش به نقشه‌ها، تلاش زیادی کرده و یکی از مخالفان سرسخت میزبانی قطر برای جام‌جهانی است. این محقق ایرانی این روزها در لندن حضور دارد و به‌دقت اخبار فساد فیفا را مورد بررسی قرار می‌دهد. گفت‌وگوی او با «اعتماد» را می‌خوانید.

  این روزها بحث اصلی فساد در فیفا است که بسیاری بلاتر را مقصر می‌دانند، اما بلاتر این موضوع را نمی‌پذیرد و اعلام می‌کند که تلاشش را برای مبارزه می‌کند. چه اتفاقی برای ساختار فیفا و فساد سازمان‌یافته در این ارگان افتاده است؟
این ماجرا در تاریخ ١١١ ساله فیفا سابقه و نظیر ندارد. موضوع دو بخش دارد. اکنون ثابت شده که فساد در فیفا نهادینه شده است و بعد از چندین دور انتخاباتی که برگزار شد و هر بار بلاتر به عنوان رییس فیفا انتخاب شد، این موضوعات فساد، رشوه خواری و سوءمدیریت بیشتر توسط رسانه‌ها و حتی اعضای خود فیفا فاش شده است. سه شاخصه باعث می‌شود تا فساد در موسسات و ارگان‌ها و نهادهایی از این دست رخ ندهد یا دست‌کم محدود و کنترل شود. اول نظارت، دوم شفافیت و سوم هم حسابرسی. اگر اینها وجود نداشته باشد، بهترین آدم‌ها هم دیکتاتور و اهریمن می‌شوند. اینکه بلاتر می‌گوید موضوع به من ربطی ندارد، نهایت بی‌مسوولیتی و سوء‌مدیریت است. در سوییس، کشوری که ایشان زندگی می‌کنند، یک روستایی را به اشتباه با تیر پلیس می‌کشند و وزیر کشور و رییس پلیس آن کشور استعفا می‌دهند چون مسوولیت این بخش نهایتا با آنهاست. حالا آقای بلاتر به عنوان پرزیدنت یکی از مهم‌ترین، تاثیرگذارترین و ثروتمندترین نهادهای بین‌المللی مدعی است که نمی‌تواند مراقب همه کارکنان و مدیرانش باشد تا دزدی و رشوه‌خواری نکنند. به نظر من، قطعا این فسادها با نظر و هماهنگی شخص بلاتر بوده است. حالا به‌هرحال، تا حالا با فساد مدارا کردند و امروز با آن برخورد می‌کنند. شدت فشار بر بلاتر تا حدی است که دیروز در مصاحبه مشترک مطبوعاتی آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان و دیوید کامرون، نخست‌وزیر بریتانیا در برلین، هر دو آنها با کنار گذاشتن آداب متعارف دیپلماتیک رسما خواهان برکناری هر چه زودتر بلاتر شدند. باید توجه داشت که بیشتر حامیان بلاتر در فیفا هم از آسیا و آفریقا و بخش‌هایی از امریکای جنوبی هستند، چراکه آنها بیشتر در معرض فسادپذیری و رشوه‌خواری هستند. مقاومت برای کنار نرفتن بلاتر هم از سوی آنهاست. فدراسیون فوتبال ایران هم به ‌نظر من بسیار ناکارآمد رفتار کرده است که حتی واکنش مثبت و منفی هم نداشته‌اند و خطای بزرگ‌تر این بود که حمایت‌شان را از بلاتر اعلام کردند. این در حالی است که موضع ایران به عنوان تیم اول جدول رنکینگ فیفا در آسیا بسیار مهم و پرمعنا است. بخش دوم هم به نارضایتی روسیه از مداخله امریکا در موضوع بازمی‌گردد که به‌نظر من توجیه قانونی برای مبارزه با این فساد وجود دارد. پولشویی و رشوه‌خواری جدی و گسترده‌ای رخ داده که بین بانک‌های امریکا و سوییس بوده و دادستانی امریکا حق دارد که به ماجرا ورود کند. جالب اینجاست که حجم بالای اطلاعات و مستندات موجود به حدی است که تاکنون هیچ‌کس جرات نکرده اصل فساد و رشوه خواری را تکذیب کند و فقط بلاتر درباره انتخاب زمان انجام این عملیات ابراز نگرانی و تشکیک کرده است. به‌هرحال هم روسیه و هم قطر به‌دنبال ترویج تئوری توطئه در موضوع هستند تا از اصل موضوع فساد و رشوه خواری فاصله بگیرند. از سوی دیگر، همان‌طور که پارسال هم با هم بحث داشتیم و من برای نخستین‌بار مساله را در نشریه دنیای فوتبال و سپس در یک سخنرانی در مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری ایران مطرح کردم، میزبانی قطر برای جام جهانی ٢٠٢٢ اصلا به‌نفع مصالح ملی ایران نیست و ایران باید به هر طریق ممکن با آن مقابله کند.

  دلایل شما برای مخالفت جدی ایران با میزبانی قطر چیست؟ این مخالفت چه سودی برای ایران دارد؟
به‌نظر من پنج دلیل بین‌المللی و یک دلیل ملی دارد که حتی اگر پنج دلیل بین‌المللی را نادیده بگیریم، همان یک دلیل ملی کفایت می‌کند. اول مساله رشوه‌خواری و فساد و رشوه‌خواری دست‌کم ٢٠٠ میلیون یورویی برای میزبانی قطر است که پول هنگفتی خلاف عرف، قانون و اخلاق ردوبدل شده است. دوم اینکه قطر هیچ جایگاهی در فوتبال دنیا ندارد و جزو تیم‌های درجه٢ یا ٣ فوتبال آسیاست که ضعف برای کهن‌ترین قاره دنیاست که کشوری میزبان باشد که تاریخ پرافتخاری در فوتبال ندارد و این درحقیقت تقلیل ارزش فیفا و فوتبال در دنیاست. سومین موضوع هم کشته شدن بیش از ٣٠٠٠ کارگر خارجی از سراسر جهان در این کشور در ساز و کارهای تاسیسات جام ‌جهانی است که حقوق‌شان یک‌چهارم حقوق کارگران افغانستانی در ایران است. گزارش‌های فراوانی از نقض نهادینه و بی‌وقفه حقوق انسانی و صنفی کارگران، به خصوص کارگران خارجی در قطر توسط نهادهای بین‌المللی منتشر شده است. قطر ابتدا موضوع را به کلی تکذیب می‌کرد، ولی اکنون با اعتراف به این جنایات قول داده که اوضاع را بهتر کند. ولی در عمل کاری در این زمینه صورت نگرفته و رسانه‌های جهان مرتب از این فجایع و موقعیت ناگوار ضدبرشی کارگران خارجی در قطر و به خصوص ساخت و سازهای جام جهانی گزارش تهیه و منتشر می‌کنند. موضوع چهارم هم‌زمان برگزاری جام‌جهانی است که اگر قرار باشد مثل همیشه در ماه‌های ژوئن- ژوییه باشد، در دمای حدود ٥٠درجه باید برگزار شود. طرح‌هایی هم دادند که مشخص شده در حال حاضر رویایی است و عملی نیست. مثل ایجاد ایرکاندیشن در خیابان‌ها و خنک کردن ورزشگاه‌ها در سراسر یک ماه برگزاری مسابقات. بلاتر هم پس از اعتراضات مکرر اروپایی‌ها نهایتا اعلام کرده که مسابقات در نوامبر و دسامبر برگزار شود که این تغییر برای فوتبال اروپا بسیار دردسرساز است چون باید یک‌فصل قبل، فصل مربوط به سال جام‌جهانی و فصل بعدش را دچار تغییرات بنیادی کند. همان‌طور که می‌دانید در فوتبال دیگر بحث صرفا بر سر ورزش نیست و بحث برنامه‌ریزی، تبلیغات، اسپانسرها، رسانه‌ها و حق پخش تلویزیونی است که این یعنی فوتبال دنیا باید تغییر کند که اصل عقلانی و ممکن نیست. بحث پنجم هم این است که قوانین و مقررات قطر از جهت استانداردهای حقوق بشری با کشورهای دیگر که میزبان جام‌جهانی بوده‌اند اصلا انطباق ندارد و محدودیت‌های فراوانی در این مورد وجود دارد.

   بحث ملی مخالفت ایران چیست؟
ببینید! پروژه برگزاری جام‌جهانی ٢٠٢٢ قطر، بحثی دیپلماتیک و کاملا استراتژیک و هدفمند است. برنامه‌ریزی راهبردی اعراب برای سندسازی و تاریخ‌سازی و ایران‌زدایی از خلیج فارس، این بخشی از پروژه درازمدت فرهنگی ضدایرانی اعراب در خلیج فارس است. آنها می‌خواهند حاکمیت ایران بر خلیج‌فارس را قانونمند از طریق همین تاریخ‌سازی مجعول و با پول و تبلیغات دروغین از بین ببرند که بخش کوچکش در فضای مجازی، دانشگاه‌ها و نهادهای بین‌المللی دنبال می‌شود. گفته می‌شود برگزاری جام‌حهانی «آخرین میخ بر تابوت نام ایرانی خلیج فارس است» که برای دیپلماسی ایران ناامید‌کننده و فاجعه است. آنها طبعا تصمیم دارند که در ایام برگزاری جام جهانی روزانه صدها هزار بار نام جعلی خلیج عربی را برای چند میلیارد نفر بمباران تبلیغاتی ‌کنند که بخش مهمی از نقشه ایران‌زدایی از خلیج فارس است که بنده به مسوولان ایران در این مورد هشدار جدی می‌دهم. مطمئن باشید پس از برگزاری احتمالی جام جهانی در قطر، ایران مانند سابق نخواهد توانست از حقوق معنوی و تاریخی و فرهنگی خود در خلیج فارس دفاع کند و پول و تبلیغات قطر و دیگر شیخ‌نشین‌های عرب موضع ایران در این مورد راهبردی و ملی را بسیار تضعیف و تخریب خواهد کرد.

 شما یکی از افرادی هستید که درباره کی‌روش اعتقاد دارید که باید از ظرفیت بین‌المللی این مربی استفاده کرد.
بله! من نمی‌خواهم وارد بحث‌های فنی مربیگری آقای کی‌روش شوم. من صلاحیت فنی ورود به ‌این بحث را ندارم. ولی بحث‌های حاشیه‌ای اختلاف وزارت ورزش با کی‌روش وجود دارد که اگر به آن توجه نشود، قطعا به فاجعه تبدیل می‌شود. کی‌روش یکی از محترم‌ترین، باسوادترین و باتجربه‌ترین مربیان کنونی جهان است و حضور او در ایران، خود یک دستاورد بزرگ و مایه آبرومندی برای ما است. به‌هرحال قراردادی چه خوب و چه بد وجود داشته و دو طرف امضا کرده‌اند و برای لغوش یا باید خسارت بدهیم یا دلایل مناسبی برای لغو قرارداد داشته باشیم. از نظر قوانین فیفا اساسا هرگونه اظهارنظر مداخله‌جویانه وزیر ورزش و همکاران و مشاورانش در این حوزه خطرناک، غیرقانونی و مصداق دخالت مستقیم دولت ایران در استقلال فدراسیون فوتبال کشورمان است. بنده خبر قطعی دارم که این اظهارنظرهای مقامات دولتی، توسط برخی کشورهای همسایه در فیفا و ای‌اف‌سی به‌صورت پرونده درآمده که شامل دخالت دولت در فوتبال می‌شود و در نهایت می‌تواند به تعلیق کل فوتبال ایران منجر شود. این فاجعه‌ای است که قبلا هم با نابخردی برخی برای فوتبال ایران رخ داده است. اینکه می‌گویند ما پول می‌دهیم و باید در فدراسیون دخالت کنیم، د‌ر هیچ‌کجای دنیا قابل قبول نیست و آشکارترین موضوع برای دخالت دولت در فوتبال است. موضوع بدتر، رفتار سخیف و غیرحرفه‌ای وزیر ورزش با کی‌روش است که از یک سو نشانگر عدم اطلاع وزیر از رفتار حرفه‌ای با سرمربیان بزرگ جهان و از سوی دیگر موجب افت محبوبیت آقای روحانی در جامعه شده است. همه ما می‌دانیم که مردم به‌شدت به کی روش علاقه دارند و این علاقه را بارها از طرق مختلف ابراز کرده‌اند. البته دولت هم بیکار ننشسته و تلاش‌هایی برای خنثی کردن این رفتار وزیر ورزش و تیمش کرده است. ولی اکنون آقای گودرزی به عنوان وزیر ورزش، خود یکی ازموانع داخلی محبوبیت دولت آقای روحانی است. بحث مهم دیگر این است که ما شرایطی در دنیا داریم که تبلیغات منفی اعراب، اسراییلی‌ها و جنگ‌طلبان اروپایی و امریکایی و مزدوران آنها، موجب شده تا از ایران تصویر نادرستی ترسیم شود که ایران کشوری است که قابل اطمینان نیست و ناقض حقوق دیگران است. حضور کارلوس کی‌روش در ایران ناقض این نگاه منفی ضدایرانی است و دولتمردان ایرانی قدر این دارایی مهم خود را نمی‌دانند. او اکنون وظیفه‌ای مهم‌تر از رهبری تیم ملی را دارد. او نماینده اعتبار ایران در جامعه بین‌المللی است. خیلی‌ها اکنون ایران را با کی‌روش می‌شناسند. اکنون کی روش یکی از مهم‌ترین نمایندگان و عناصر معدود و محدود دیپلماسی عمومی یا دیپلماسی مردم محور ایران در جهان است و ما متاسفانه با رفتارهای ناشایست، غیرحرفه‌ای و غیراخلاقی این امکان مهم را در شرایطی که ایران در چالش‌های بزرگ جهانی به‌شدت به ترمیم و بهبود وجهه خود نیاز داریم لطمه می‌زنیم. کی‌روش تاکنون یکی از بهترین نمایندگان دیپلماسی عمومی ایرانی بوده و دشمنان داخلی او، خواسته یا ناخواسته به بدخواهان جهانی ایران برای تضعیف موقعیت ایران کمک می‌کنند.