لیگ‌برتر فوتبال، دامِ شیرین تیم‌های بی‌برنامه

لیگ برتر فوتبال ایران در تاریخ چهارده ساله خود، صحنه محو تیم‌هایی از فوتبال بوده که بدون برنامه‌ریزی و بودجه کافی در این مسابقات حاضر شده‌اند.

 لیگ برتر فوتبال ایران در سال 80 با 14 تیم آغاز به کار کرد و در این چهارده دوره تیم‌هایی مانند استقلال، پرسپولیس، سپاهان، ذوب‌آهن و سایپا تیم‌های همیشه حاضر این رقابت‌ها بوده‌اند و به واسطه نام و مدیریت و پشتوانه‌ی مردمی تیم‌های موفقی هم محسوب می‌شوند.

در سوی مقابل تیم‌هایی چون شهید قندی یزد، شیرین فراز کرمانشاه، پیام مشهد و گهر دورود برای یک بار در لیگ برتر حاضر شدند و بعد از یک تجربه ناموفق و سقوط به لیگ پایین‌تر، از صحنه فوتبال ایران محو شدند. این تیم‌ها در فصلی که در لیگ برتر حضور داشتند با مشکلات مالی بسیاری مواجه بودند و ناتوانی آنها در برنامه‌ریزی باعث شد نتوانند در سطح نخست فوتبال ایران باقی بمانند.

نکته جالب‌تر اینکه مشکلات مالی که دامنگیر چنین تیم‌هایی می‌شد، فقط مربوط به زمان حضورشان در لیگ برتر نبود. بعد از سقوط به لیگ پایین‌تر هم برای مدت‌ها از این باشگاه‌ها به عنوان بدهکاران بزرگ نام برده می‌شد و با همین بدهی‌ها فقط یک نام از آنها باقی می‌ماند.

چگونگی به وجود آمدن مشکلات مالی آن‌ها به عدم مدیریت و برنامه‌ریزی مناسب برای حضور در لیگ برتر بازمی‌گشت. تیم‌هایی که در این ادوار لقب "آسانسور" را یدک کشیدند نتوانستند هیچ گاه تعریف درستی از لیگ برتر داشته باشند و به چشم یک تجربه به آن نگاه می‌کردند، اما نمی‌دانستند که چنین تجربه‌ای هزینه سنگینی را هم برای آنها دربردارد.

عدم تدارک بودجه مناسب و ناتوانی در جذب بازیکنان درجه یک یا استفاده نکردن از بازیکنان جوان مستعد - کاری که نفت تهران به خوبی آن را انجام داده - از دیگر دلایل شکست آنها بود. نفت مسجد سلیمان جدیدترین نمونه این گونه تیم‌ها بود که در طول لیگ با چالش‌های فراوانی همراه شد.

بهروز مکوندی سرمربی نفت مسجد سلیمان در توضیح شرایط تیمش در لیگ چهاردهم گفت: "مدیران نفت فکر نمی‌کرد‌ند به لیگ برتر صعود کنیم و زمانی که این اتفاق رخ داد آنها در عمل انجام شده قرار گرفتند و برای آینده این تیم در لیگ برتر فکری نکردند".

شاید تدوین مقررات قوی در لیگ دسته یک برای منع حضور چنین تیم‌هایی در لیگ برتر بهترین راه جلوگیری از سقوط آسانسوری آنها و حتی محو از صحنه فوتبال باشد؛ نکته‌ای که در اساس‌نامه لیگ برتر به صورت قانون در آمده اما هیچ وقت اجرا نشده است. اگر تیم‌هایی که از بضاعت پایین‌تری برخوردار بودند، حضور در فوتبال را به شکست در لیگ برتر ترجیح می‌دادند، اکنون نامی از آنها در فوتبال مطرح بود و کماکان می‌توانستند تماشاگران را به ورزشگاه بکشانند.

هر چند که مسائل این باشگاه‌ها فقط در مشکلات مالی خلاصه نمی‌شد و در کنار آن می‌توان به نداشتن آکادمی و تیم‌های پایه و همچنین نداشتن ورزشگاه استاندارد اشاره کرد. اینها قوانین حداقلی برای حضور در لیگ برتر ژاپن (جی لیگ) است. البته که این تیم‌ها علاوه بر ضرر رساندن به خودشان، کیفیت این مسابقات را هم پایین برده و مایه رنجش خاطر تماشاگرانشان هم شدند.

فولاد نوین خوزستان و سیاه‌جامگان ابومسلم مشهد، دو تیمی هستند که برای اولین بار مجوز حضور در لیگ برتر را به دست آورده‌اند. حضور فولاد نوین به دلیل مقررات لیگ برتر مبنی بر اینکه دو تیم از یک شرکت اجازه حضور در لیگ برتر را ندارند در هاله‌ای از ابهام است اما اگر سیاه جامگان می‌خواهد به سرنوشت تیم‌های شکست خورده دچار نشود باید برنامه‌ریزی مشخصی برای این رقابت‌ها داشته باشد.