فوتبال منهای لذت / درباره يك عكس و خشونتي كه در فوتبال ايران زياد شده است

علی عالی | خیره ماندن به این عکس ساده نیست. پسر کنار پدر. یکی گریان است و التماس کمک دارد و آن یکی، همه تنش خون است و درمانده. پدر برای همه ما اسطوره است. الگو است. زندگی است. سر پدر شکسته است از پرتاب سنگ، آن‌هم از طرف تماشاگران همشهری که تا چند دقیقه قبل با هم می‌خندیدند و پسر با التماس از پزشکان اطراف زمین، درخواست کمک دارد. انتشار این تصویر هم حتی درست نیست. تصویری که جز سرافکندگی برای ما، چیزی ندارد. به‌حال خودمان باید غصه بخوریم که فرزند را آورده‌ایم به ورزشگاه تا لذت ببرد اما با قلبی شکسته، پدری را می‌بیند که روی نرده‌ها آویزان است.
 ثبت این عکس از زاویه دوربین امیرحسین خیرخواه، تازه‌ترین تصویر از وضعیت ورزشگاه‌های ایران است. بازی پرسپولیس و استقلال خوزستان. نبرد قهرمان و نایب‌قهرمان فصل قبل. در زمین غوغایی بود. پر از صحنه‌های دیدنی. پر از شور فوتبال. پر از خلق صحنه‌های زیبا برای لذت بردن از فوتبال. اما گویی ما ایرانی‌ها تمایلی به لذت بردن نداریم. در این فوتبال، هیچ‌کس لذت نمی‌برد. از مدیر تا بازیکن، از مربی تا داور، از هوادار تا مسوول. اینجا فوتبال معنای دیگری دارد. تصویری لخت از لایه‌های زیرینِ رفتاریِ یک جامعه. جامعه‌ای که هنر لذت بردن را از یاد برده است. جامعه‌ای که در زبان دم از اخلاق می‌زند اما در عمل، غیراخلاقی رفتار می‌کند.
برای همه «ما» که ورزش را با معیار ارزش، فرهنگ و معنویت می‌سنجیم، چه پاسخی برای فرزندان‌مان داریم؟ همه ما جوگیر این هیاهوها و هیجانات شده‌ایم و همه‌چیز را به شکست یا پیروزی مرتبط کرده‌ایم و از اصل غافل شده‌ایم؟ فوتبال که در کشورمان صنعتی نیست، نه خبری از حق‌پخش تلویزیونی است و نه آنقدر درایت وجود دارد که از فوتبال به پول رسید؛ از سوی دیگر باشگاه‌ها هم تبحر چندانی در درآمدزایی ندارند، می‌ماند فرهنگ و اخلاق که گویی خودمان آن را به تاراج گذاشته‌ایم. ورزش در همه‌جای دنیا به همین دلایل مقدس است. ورزشگاه‌ها و اماکن ورزشی به‌همین علت‌ها، مقدس است. ورزشی‌ها به‌همین دلیل محترمند و معمولا ورزشکاران بااخلاق همیشه در ذهن‌ها می‌مانند. اما کارخانه فوتبال ایران در آموزش و تربیت به مشکل خورده است. مدیر فکر می‌کند که تیمش باید به هر طریق برنده باشد. مربی تصور می‌کند بازیکنانش را فقط برای رقابت باید آماده کند. همین می‌شود که هوادار هم تنها با پیروزی، به آرامش می‌رسد. سیکلی معیوب از فوتبال ایران. فراموشی انسانیت در اعماق حوزه‌ای که از روح جوانمردی و گذشت سیراب است؛ آن‌هم در فوتبالی که برای کشور و مردمش، صنعت نیست و درآمدزایی در آن دیده نمی‌شود. چرا فوتبال ایران به اینجا رسیده است؟
دیروز خبرگزاری ایرنا به نقل از فرمانده انتظامی شهرستان اهواز، خبری جالب منتشر کرد. خبری که احتمالا هیچ توجهی به آن نشد و قاعدتا بعدها هم توجهی به آن نمی‌شود. سرهنگ صفری درباره اتفاقات بازی پرسپولیس و استقلال خوزستان گفته: «در این بازی حدود هفت نفر در میان تماشاگران مصدوم شدند که به سرعت به بیمارستان منتقل شدند. » او معایب فیزیکی ورزشگاه را مهم‌ترین عامل در ایجاد و افزایش درگیری و تنش‌ها دانست و گفت: «نداشتن روشنایی کامل، وجود سنگ و کلوخ در ورزشگاه عامل عمده بروز تنش‌ها می‌شود. همچنین برخی تماشاگران از طریق دیواره‌های بیرونی که نرده‌های کوتاهی دارند، وارد می‌شوند و می‌توانند هر وسیله‌ای را همراه خود وارد ورزشگاه کنند. » موضوع به‌ظاهر ساده است اما در خوزستان لاینحل باقی مانده است. موضوعی که بیشتر از فرهنگ‌سازی نیاز به مدیریت دارد اما تا بازی بعدی و اتفاقی تازه، فراموش می‌شود.
«ما» از فوتبال ایران، نه ابعاد اقتصادی‌ا‌ش را دیده‌ایم و نه سودآوری از این صنعت را درک کرده‌ایم. نه ذات زیبایش به ما نشان داده شده و نه روح زندگی را در آن دیده‌ایم. فوتبال ایران تبدیل به جایی برای حرص‌خوردن، فحاشی، شماتت، خشونت و عصبانیت شده است و خوشی‌هایش آنقدر زودگذر شده که حتی در یاد هم نمی‌ماند. فوتبال بدون لذت چه ارزشی دارد؟

روزنامه اعتماد