یادداشت روز | ورزشکارانی که عوض پرچم ایران زیر پرچم دیگری می روند مزدور هستند؟/اوزیل هو می شود ما یارانه هم می دهیم!

مهدی طاهرخانی: یک جمهوری 25 ساله در شمال غرب ایران با جمعیت تقریبی ده میلیون نفر رویاهای بزرگی را در سر می پروراند. به نوعی شاید شب ها خواب احیای چیزی مثل عثمانی کبیر را می بیند و از این رو همزمان که در حال مهندسی گذشته اش با تحریف تاریخ است، به هر ریسمونی چنگ می اندازد تا حال و آینده اش را هم آباد کند.

 یک روز چوگان را به اسم خودشان به ثبت می رسانند و روز دیگر شاعر پارسی گو را به صرف دفن در گنجه، میراث خود می نامند، فارغ از اینکه به شهادت  اکثر کارشناسان حوزه ادبی، نظامی اصلا ترک زبان نبوده و شعری هم به این زبان ندارد. البته از همان زمان اتحاد جماهیر شوروی تلاش فراوانی بر ضبط او انجام پذیرفت و حتی یک دیوان با زبان ترکی هم به او بستند که در جعلی بودنش همین بس که خلیج فارس را با نام دیگری خطاب کنیم. آذری های غیر ایرانی، همه تلاش خود را برای پیشینه سازی انجام می دهند اما دغدغه این نوشته گذشته دزدی نیست بلکه ما نگران آینده ای هستیم که به نم نمک در حال سرقت است و متاسفانه هیچ حرکت بازدارنده ای از سوی مسئولان کشورمان فراخور این دغدغه صورت نمی پذیرد.

در طول سال های اخیر در حوزه ورزش، بارها خبر مهاجرت ورزشکاران ایرانی مخابره شده است. اما این دست از مهاجرت ها به چند نوع است؛ عده ای برای همیشه از ایران می روند و به بهانه زندگی بهتر، شانس خود را در غرب جستجو می کنند. شاید نمونه دم دستی این اتفاق، حضور راحله آسمانی تکواندو کار ایرانی در کشور بلژیک باشد. بدون تردید او رفته تا باقی عمرش را در غرب بگذراند. اما دسته دیگر ورزشکارانی اند که اتوبوسی به جمهوری 25 ساله آذربایجان می روند. تعدادشان هم کم نیست. نه باکو وضعیت بهتری از تهران دارد و نه آذربایجان بهشت تر از ایران است. هیچ ورزشکاری هم آنجا را برای ادامه زندگی انتخاب نمی کند، اینجا پای پول در میان است و عوض کردن پرچم هنگام مسابقه.

تا قبل از مسابقه تکواندوی مهدی خدابخش و میلاد بیگی در المپیک ریو، حساسیت چندان زیادی روی این مهاجرت های صرفا مالی وجود نداشت چرا که در چند سال اخیر در کشتی فرنگی، هرگاه ایرانی ها مقابل ورزشکاران ایرانی آذربایجان قرار گرفتند، پیروزی با ما بود و از این رو حساسیت زیادی ایجاد نشد. اما این بار قصه در تکواندو متفاوت بود. مهدی خدابخش یک شکست بسیار تلخ و تحقیرآمیز مقابل میلاد بیگی متحمل شد تا کاروان ایران شانس مدال ولو برنز خود را از دست بدهد و در سوی مقابل این بیگی بود که برای جمهوری آذربایجان، یک برنز صید کرد. صحبت های رئیس فدراسیون تکواندوی ایران پس از این مسابقه و استفاده از کلمه “مزدور” برای بیگی نه میهماندوست، باعث شد موافقان و مخالفان در چند روز گذشته مطالب متعددی را در این مورد بنویسند. بهتر است از زاویه دیگر و با لایه برداری منصفانه به این پدیده نگاه کنیم.

در عالم ورزش، ورزشکاران متعددی را می بینیم که اصلیت شان برای جای دیگری است اما بنا به دلایلی برای کشور و پرچم دیگری می جگند. نمونه نخست ورزشکارانی هستند که از همان بدو تولد و یا سنین بسیار پایین به کشور دیگری مهاجرت کردند و کلا محصول کشور دوم به حساب می آیند تا زادگاه خویش. فریدون زندی و اشکان دژاگه بهترین نمونه برای مثال هستند. آنها صفر تا صد پیشرفت خود را مدیون سیستم آموزشی کشور دوم هستند.از این رو اگر بر فرض مثال دژاگه هم اکنون بازیکن ثابت تیم ملی آلمان هم بود، نمی شد هیچ گله ای در مورد ملیتش کرد. ولو اینکه هم پدر و هم مادرش ایرانی هستند. با این وجود به این دو در تیم ملی فوتبال آلمان فرصت نرسید و ترجیح دادند برای کشور اصلی خود بازی کنند.

نمونه دوم ورزشکارانی هستند که بنا به هر دلیلی ( ولو ازدواج با یک خارجی) از کشور خود مهاجرت می کنند. آنها بزرگ شده کشور زادگاه هستند و طبیعتا تمام آموزش های خود را در کشور اصلی می بینند و به گونه ای مدیون آن هستند اما انسان حق انتخاب دارد و آنها برای عوض کردن مسیر زندگی خود به کشور دیگری می روند. به عنوان مثال راحله آسمانی تبعه بلژیک شد و این تکواندو کای ایرانی با پرچم بلژیک در المپیک دیدیم و یا  تاتسیانا ایلیوشچانکا که صفر تا صدش بلاروس است اما بخاطر ازدواج با یک ایرانی، به کشور ما آمد و ترجیح داد برای ما وزنه پرتاب کند و حالا ما او را لیلا رجبی می شناسیم.

تا حدود زیادی ورزش جهان چنین مهاجرانی را در دل خود دیده است. اما یک نوع دیگر هم داریم که با دو نمونه قبلی تفاوت های بنیادین دارد. فرد در یک کشور دنیا می آید. همه آموزش های لازم را در همان کشور می بیند، از زندگی در کشورش هم کاملا راضی است اما می خواهد مهارتش را بفروشد. به همه ورزشکاران کشور قطر نگاه بیاندازید. تقریبا پر از این دسته از ورزشکاران است که برای “پول ” در گام نخست و سپس فرصت ملی پوش شدن در وهله دوم، حاضر شدند به کشور زادگاه و سیستم آموزشی ای که آنها را پروراند، پشت کنند و برای پرچم دیگری افتخار آفرینی. آنچه این روزها در ورزش ما رخ داده و متاسفانه بین حامیان و منتقدان جنگ بزرگی شکل گرفته است، دقیقا همین نوع سوم است.

سامان طهماسبی و صباح شریعتی برای پول بیشتر حاضر شدند پرچم ایران را بیاندازند و پرچم آذربایجان را بر سر بگیرند.میلاد بیگی در صورتی که تا دو سال قبل برای تیم ملی تکواندوی ما پا می زد، یک سال و نیم قبل به بهانه ادامه تحصیل به باکو رفت و به همین راحتی تابعیت آذربایجان را پذیرفت. بر خلاف فوتبال که فیفا تاکید می کند اگر یک بار در تیم ملی بزرگسالان کشوری بازی کرده باشی، دیگر به هیچ عنوان اجازه تغییر تابعیت نداری،در سایر ورزش ها این محدودیت ها وجود ندارد.از این رو باید نگران موضوع آذربایجان بود.

از سویی داستان ورزشکار و مربی کاملا با یکدیگر متفاوت است. مربی علمش را می تواند در اختیار هر کشوری قرار دهد و هیچ محدودیتی در این مورد وجود ندارد از این رو کسی نمی تواند ادعا کند رضا میهماندوست به ایران خیانت کرده است. اما داستان ورزشکار کاملا متفاوت است. آذریابجان می خواهد به هر قیمتی برای خودش، جایگاهی را در ورزش جهان دست و پا کند از این رو بدون ترمز در هر رشته ای سراغ ورزشکاران مختلف می رود. همانطور که بسیاری از کشتی گیران این کشور چه در فرنگی چه در آزاد کلا آذربایجانی نیستند. اما موضوع مهم نوع سیاستی است که مدیران و دست اندرکاران ورزش ما باید پیش بگیرند.

میلاد بیگی همانند هر انسان آزادی حق انتخاب دارد.همانطور که هر یک از ما مختاریم که تصمیم بگیریم در کجای جهان زندگی کنیم. اما وقتی یک ورزشکار به اسم آزادی و حق انتخاب می تواند به راحتی به ملیت و خاک مادرش پشت کند، چرا کشور او باید همچنان تابعیت او را قبول داشته باشد؟  زدن برچسب مزدور در عالم ورزش به ورزشکاران خوشایند نیست، ولو اگر آن ورزشکار تنها برای پول بیشتر حاضر شده باشد پرچم کشور دیگری را در المپیک بالای سرش ببرد و شادمانی کند.

اما با توجه به خطر بزرگی به اسم جمهوری آذربایجان لازم است، کشور ما راهکاری را بیاندیشد که ورزشکاران دو تابعیتی، هزینه ای را متقبل شوند. آنها نه اطلاعات طبقه بندی شده نظامی ایران را فروختند که لازم المجازات باشند و نه خیانتی را مرتکب  که مستحق انواع ناسزا باشند. تنها می شود مثل خود آنها عمل کرد؛ وقتی ملیت ایرانی برای او مهم نیست چرا ایرانی بودن او برای ایران مهم باشد؟ از این رو باطل کردن ملیت ایرانی این دست از ورزشکاران(نوع سوم) باید در دستور کار قرار بگیرد. اینگونه نباشد که او به راحتی در ایران زندگی کند، از سیستم آموزشی ما در هر رشته ورزشی بیشترین بهره را ببرد، اما وقتی هنگام مسابقات جهانی و المپیک می شود بیاید و رو در روی کشور ما قرار بگیرد.

اگر آنها پشت در سفارت ایران در فلان کشور معطل شوند تا ویزای حضور در خاک مادری شان را بگیرند و یا اینکه بیشتر از یک مدت محدود نتوانند در ایران اقامت کنند، آن وقت کمترین بها را برای انتخاب آزادشان پرداخت کردند.

صباح شریعتی و میلاد بیگی برای جمهوری آذربایجان در کشتی فرنگی و تکواندو دو مدال برنز آوردند، قطعا دلارهای فراوانی را بابت این کار بزرگشان خواهند گرفت(نوش جانشان) مخصوصا برای آن لحظه ای که پرچم جمهوری آذربایجان را بر سر گرفتند و در سالن دور افتخار زدند. اما بهای این انتخاب باید پرداخت شود. تا امروز متاسفانه در مجلس ما هیچ قانونی در این مورد وضع نشده اما حالا وقتش رسیده که برای کم کردن این سیل مهاجرت ها که شاید بشود نام فرار استعداد را به رویش گذاشت، کاری انجام داد. کسی خبر دارد اصلا این ورزشکاران همچنان یارانه هم می گیرند یا نه؟

 اینکه مخالفان این ورزشکاران به آنان مزدور بگویند صحیح و اخلاقی نیست و از سوی دیگر موافقان هم بخواهند با قاطی کردن هر سه نوع مهاجرت،همه چیز را عادی و محصول مدرنیته بدانند هم اشتباه محض است.

همانطور که در جام جهانی 2014 هرگاه دیه گو کاستای صد در صد برزیلی، با پیراهن تیم ملی فوتبال اسپانیا  در استادیوم فونته نووا صاحب توپ می شد از سوی هم میهنانش شدیدا مورد تسمخر و شماتت قرار می گرفت و یا هرگاه مسعوت اوزیل(مهاجر نوع اول) با تیم ملی آلمان مقابل ترکیه قرار می گیرد، بیشترین ناسزاها را می شنود یعنی، انسان حق انتخاب دارد اما هر انتخابی شاید بهای منفور شدن پیش یک ملت را داشته باشد و چه دردی بالاتر ازاینکه قهرمان و نخبه باشی اما با تمام وجود مردمت از تو متنفر باشند.