یادداشت روز | قلدرهایی که خود را هوادار می‌خوانند

بهناز میر مطهریان: هفته هفدهم لیگ برتر در شرایطی از امروز (سه شنبه) آغاز می‌شود که مسابقات دو تیم پرطرفدار استقلال و تراکتورسازی بدون حضور تماشاگر برگزار خواهد شد. موضوعی که اعتراض این دو باشگاه را نسبت به رأی کمیته انضباطی در پی داشته‌ اما در نهایت تصمیم براین شده که براساس همان رأی اولیه، بازی بدون تماشاگر برگزار شود. گرچه کمیته انضباطی در دوره‌های قبلی، یک بار تصمیم به حذف محرومیت تماشاگران از مجازات‌های خود گرفته بود اما کوتاهی‌هایی که در بحث فرهنگ‌سازی انجام شده، باردیگر کمیته انضباطی را به این نتیجه رساند که اعمال محرومیت‌ها را از سر بگیرد. هرچند که همه می‌دانیم این محرومیت چیزی جز پاک کردن صورت مساله نیست اما چه اتفاقاتی رخ می‌دهد که چاره‌ای جز این تصمیم نادرست برای مسوولان انضباطی نمی‌ماند؟
استقلال - استقلال خوزستان و تراکتورسازی- صنعت نفت آبادان که از نظر اهمیت و هوادارانی که دارند می‌توانند پرتماشاگرترین بازی‌های هفته شوند، حالا در ورزشگاه‌هایی با سکوهای خالی برگزار می‌شوند و این به راستی درد بزرگی است که سکوت ورزشگاه‌های آزادی و یادگار امام(ره) آن را فریاد می‌زند!
در روزگاری که لیگ‌های حرفه‌ای دنیا، به نیت بهره برداری مالی از تماشاگران، روی فوتبال سرمایه گذاری می‌کنند، ما در صدد حذف تماشاگران از ورزشگاه‌ها برآمده‌ایم و غافل از اینکه در نگاه حرفه ای، تماشاگر مقوله‌ای به مراتب مهم‌تر از برگزاری صرف مسابقات فوتبال است. فوتبال را برگزار می‌کنند تا تماشاگر جذب کنند و از این طریق با فروش بلیت، عضویت در کانون‌های هواداری و... راه‌های متعددی برای درآمدزایی پیش روی باشگاه‌های خود داشته باشند.
در واقع هوادار یکی از اضلاع مهم فوتبال حرفه‌ای است که بدون آن، سرمایه گذاری در فوتبال بی معنی است. در ایران اما رشد تیم‌های بدون طرفدار و سرمایه داری چون پیکان، نفت تهران، صبا، سایپا و... سکوهای خالی از تماشاگر ورزشگاه‌ها را برای مسوولان فوتبال به اتفاقی معمولی و عادی تبدیل کرده. وقتی در مسابقه‌ای بین این تیم ها، تعداد تماشاگران حاضر در ورشگاه‌ها را گاهی می‌توان با یک نگاه متوجه شد، معلوم است که دیگر ابایی برای حذف تماشاگران تیم‌های پرطرفدار وجود نخواهد داشت.
همه تقصیرها را البته نباید به حساب مسوولان فوتبال و کمیته انضباطی نوشت چرا که مهم‌ترین مقصر در بی توجهی به بعد فرهنگی این ماجرا، خود باشگاه‌ها هستند و بس! چرا که اگر این فرهنگ‌سازی به موقع و بجا انجام شود دیگر دلیلی وجود ندارد که کمیته انضباطی برای جلوگیری از ناسزاگویی‌ها و جنجال‌های روی سکوها به گزینه حذف تماشاگر متوسل شود.
کانون هواداران، همان هسته مرکزی تشکیلاتی است که وظیفه جذب هوادار و هدایت جامعه هواداری در مسیر درست را برعهده دارد. کانونی که در تعریف حرفه ای، وظیفه دارد در وهله اول هواداران را جذب کند و سپس با در پیش گرفتن راه‌های مختلف چنان روی هواداران تأثیر بگذارد که با همین اثرگذاری بتواند به تأمین منافع باشگاه کمک کند. آیا این اتفاق در کانون‌های هواداری باشگاه‌های ایران رخ می‌دهد؟ اصلاً چنین رویکردی در کانون‌های هواداری جایی دارد؟
متأسفانه در باشگاه‌هایی با پسوند فرهنگی و حرفه‌ای در فوتبال ایران، کانون هواداران اغلب به محلی برای تجمع عده‌ای قلدر تبدیل شده که با ادبیات عجیب خود و گاهی حتی با زور اهداف خاص خود را پیش می‌برند.
هرچه باشگاه پرهوادارتر، زور مشوقین مورد تأیید باشگاه (لیدرها) بیشتر! در برخی موارد این هسته به اندازه‌ای پروبال می‌گیرد و به قدری قدرت پیدا می‌کند که از اهداف اصلی خود غافل شده و به بحث‌هایی چون نقل و انتقال بازیکن، تغییر مربی و جابه جایی مدیرعامل ورود می‌کند. مسیر اشتباهی که این مشوقین طی می‌کنند، گاهی آنقدر فراگیر می‌شود که تعریف‌ها از کانون هواداران و مشوقین عوض می‌شود و کار را به جایی می‌رساند که خود باشگاه‌ها هم برای رسیدن به اهداف این چنینی متوسل به زور مشوقین خود می‌شوند.
حتی دیده شده که برخی باشگاه‌ها در مقاطعی برای تغییر سرمربی یا جذب یک بازیکن، از طریق همین مشوقین، سکوها را به سمتی هدایت کرده‌اند که خواسته‌های خود را از زبان هواداران بیان کنند و مسیر ساده تری برای رسیدن به اهداف خود داشته باشند. جای تأسف دارد که باید بگوییم گاهی حتی خود باشگاه‌ها برای آنکه شدت خواسته‌ها از زبان هواداران بیشتر حس شود از مشوقین خود می‌خواهند که هواداران را تشویق به ناسزاگویی کنند. در چنین شرایطی طبیعی است باشگاهی که خود از مشوقینش درخواست ناسزاگویی روی سکوها را داشته، دیگر در خیلی موارد نمی‌تواند مقابل این موضوع بایستد و از ناسزاگویی‌ها جلوگیری کند.
باشگاه‌ها که به راحتی از طریق مشوقین (لیدرها) می‌توانند رفتار هواداران روی سکوها را تحت کنترل خود در بیاورند، با سیاست‌های نامناسبی که در تمام این سال‌ها در کانون هواداران داشته‌اند، از کنترل سکوها عاجز مانده اند. کنترل چنین مقوله‌هایی وقتی از دست صاحبان و مسوولان مستقیم خارج می‌شود، طبیعی است که نهادهای دیگری چون کمیته انضباطی با تنبیه‌هایی نه چندان مناسب ناچار به ورود به بی انضباطی‌هایی می‌شوند که روی سکوی ورزشگاه‌ها رخ می‌دهد. از سوی دیگر هم این مشوقین و بوقچی‌ها هستند که گاهی آنقدر در قلدری پیش می‌روند که حتی روزنامه نگاران ورزشی هم جرأت ایستادن مقابل آنها را پیدا نمی‌کنند که مبادا تبعات خشم آنها دامنگیرشان شود.
حال اینطور که به نظر می‌رسد، تنها امید فوتبال ایران برای بهبود وضعیت سکوها، خود باشگاه‌ها هستند که با تبیین سیاست‌هایی مناسب برای کانون هواداران می‌توانند از همین امروز پرونده مهم فرهنگ‌سازی را آغاز کنند.

‌*ایران ورزشی