آلمان – شیلی؛ فوتبالی با ۲ رویکرد متفاوت

فوتبال بین المللی متأسفانه در چند سال اخیر در وضعیت خوبی به سر نمی برد. همین که نیم نگاهی به اوج صحنه ی فوتبال بیاندازیم، می توانیم ادعا کنیم که فوتبال بین المللی با استانداردهای لیگ قهرمانان هم فاصله گرفته.

برچیدن قانون سه بازیکن خارجی، همراه با نابرابری فزاینده هم در داخل لیگ ها و هم میان آن ها، به معنای آن است که باشگاه های برتر می توانند بازیکنان سایر ملل را در یک تیم به کلی بین المللی جمع کنند.

تأکید تاکتیکی پیشرفته در فوتبال مدرن در این بین به معنای آن است که باشگاه ها به رویکردهای تهاجمی پیچیده ای متکی هستند که از هفته ها کار روی همان حرکت ها در جلسات تمرینی سرچشمه می گیرد. کشورها زمان زیادی برای تمرین چنین تاکتیک‌هایی ندارند.

پیامد این امر، فقدان تیم های بین المللی برجسته در سال های اخیر بوده، البته به استثنای تیم ملی اسپانیا؛ قهرمانی های تاریخی آن ها در جام ملت های اروپا و جام جهانی در میان سال های 2008 تا 2012 یعنی این که باید اسپانیا را در میان بزرگترین تیم های تمام دوران دانست.

از این که بگذریم، حالا شرایط برای پیروزی تیم‌های تدافعی و به هم ریخته در تورنمنت های بزرگ فراهم شده است: موفقیت اروگوئه در کوپا آمریکای سال 2011 و قهرمانی پرتغال در جام ملت های اروپا در سال گذشته شاید به پای حضور لوئیس سوارز و رونالدو ریخته شود اما هیچ یک از این تیم ها به واقع تیم های بزرگی نبودند.

با این حال، فینال جام کنفدراسیون ها در روز یکشنبه، رقابتی است میان دو تیمی که تماشای عملکردهایشان در یک دهه‌ی گذشته لذت بخش بوده: آلمانی که قهرمان جام جهانی شده و شیلی، تیمی که دو بار پشت سرهم کوپا آمریکا را فتح کرده. هیجان این دیدار فقط به تماشای بازی های این دو تیم محدود نمی شود، بلکه باید دانست این دو تیم در سال های اخیر چه پیشرفت های فوق العاده ای داشتند.

ده سال پیش، آلمان در نیمه‌های راه جام ملت های اروپای 2008 بود و در حالی که خیلی زود از مرحله ی گروهی ضعیف خود صعود کرد، پس از شکست 3-0 برابر جمهوری چک در مونیخ و یک تساوی بدون گل برابر تیم ناامید ولز، پشت سر جمهوری چک قرار گرفت. در تابستان بعد، آن ها فینالیست جام ملت های اروپا شدند اما با یک خط دفاع پیر و بی‌تحرک به علاوه ی اتکای بیش از حد به حمله های انفجاری بالاک.

شیلی هم در موقعیتی بدتر قرار داشت. آن ها از مرحله ی گروهی خود در کوپا آمریکای 2007 صعود کردند اما فردای آن شبی که برخی از بازیکنان تیم در یک باشگاه شبانه گرفتار شدند، تیمشان 6-1 برابر برزیل در یک چهارم نهایی شکست خورد. با توجه به این که شیلی در بازی خارج از خانه در مقدماتی جام جهانی 2006 برابر همین برزیل با حساب 5-0 شکست خورده بود، شکست مجدد آن ها جای تعجب چندانی نداشت. آن ها واقعاً در همین سطح قرار داشتند.

هر دو کشور از آن زمان به بعد رهگذار یک انقلاب به کل دراماتیک در تیم های خود شدند و سعی کردند بازیکنان بهتری تولید کنند و پرورش دهند و هویت مناسبی به تیم های ملی خود دهند.

تحولات آلمان دقیقاً موجب ایجاد نسلی فوق العاده از برترین بازیکنان شد. پس از یک عملکرد فاجعه بار در یورو 2000 به همراه مشکلات مالی جدی که باشگاه ها را وادار کرد تا به ایجاد استعداد بپردازند به جای آن که استعداد وارد کنند، آلمان مبالغ کلانی صرف ایجاد زمینه های جدید برای رشد بازیکنان جدید کرد.

در میان سال های 2000 و پیروزی آن ها در جام جهانی 2014 برزیل، 53 مرکز فوق العاده برپا شد و 366 پایگاه تربیت مربی محلی ایجاد شد تا تضمین شود که آلمان مستعدترین بازیکنان خود را در هر گوشه‌ای از کشور از دست نمی‌دهد.

همزمان، یک سیستم آموزش مربی گری پرتوان به نحوی جدی و آکادمیک شروع به بررسی وضعیت مربیان کرد. امثال یورگن کلوپ، رالف رانگنیک، توماس توخل و یوآخیم لوو از همین سیستم بیرون آمدند و دارای طرح های تهاجمی و رشد بازیکنان خودی بودند.

تیمی که در برزیل به قهرمانی رسید، به معنای واقعی گروهی فوق العاده از بازیکنان بودند تا آن که یک تیم بزرگ باشند: لوو تا زمانی که وارد تورنمنت شود هنوز از بهترین ترکیب تیم خود اطمینان نداشت و سردرگم بود.

آن چه آن ها انجام دادند بیش از همه مدیون این واقعیت بود که آلمان توانست به یک باره به یک رشته فوتبالیست برجسته دست پیدا کند. هیچ یک از بازیکنانی مانند مانوئل نویر، سامی خدیرا، مسوت اوزیل، توماس مولر، تونی کروس، جروم بواتنگ یا بادشتوبر در جام ملت های 2008 حضور نداشتند، اما همگی در جام جهانی 2010 حاضر بودند.
 

دو سال بعد، مت هوملس، گوندوگان، آندره شورله، ماریو گوتزه و مارکو رویس نیز در جام ملت های 2012 فرصت خودنمایی یافتند که همه ی این ها به معنای آن بود که ظرف چهار سال بهترین بخش ترکیب اصلی یازده نفره ی آلمان رشد داده شد و این را باید به حساب آن انقلاب ریشه‌ای در فوتبال آلمان دانست.

اوضاع در شیلی اما متفاوت بود، احیای فوتبال شیلی مقدمتاً به خاطر استخدام یک مربی بود به نام مارچلو بیلسا. او را که به خاطر انرژی زیاد و برند تهاجمی اش در سابقه ی مربی گری آرژانتین می شناسند، توانست تیم ملی فوتبال شیلی را زیر تأثیر خود قرار دهد و رشد تمام تیم های ملی شیلی در تمام سنین را زیر نظر بگیرد. در عین حال به وی فرصت داده شد تا یک برنامه ی درازمدت را در تیم ملی پیاده کند.

بیلسا مجموعه‌ی تمرینی ملی جدید شیلی را ایجاد کرد – خودش در همان کمپ، به دور از خانواده، زندگی را آغاز کرد تا از نزدیک شاهد تکامل تیمش باشد. توجه دقیقی که وی داشت به شدت قابل ذکر است و همچنین گام های غیرمتعارفی در جهت بازسازی تیم جوانان کشور برداشت تا فلسفه ی خود را به اجرا درآورد و پیش از معرفی نسل بعدی بازیکنان، روابط شخصی خود را با آن ها بهبود بخشد.

با این حال، بیش از همه این تاکتیک های بیلسا بود که هویت جدید ایجاد کرد. شیلی قابلیت های جسمانی خود را حفظ کرد اما، با این که یک تیم سنتاً تدافعی بود، حالا یکی از تهاجمی ترین تیم های جهان است. بیلسا ترکیب 3-1-3-3 را ترجیح داد، ترکیبی که دفاع پرفشاری دارد اما به سرعت می تواند عازم فاز تهاجمی پرفشار هم بشود.

گذشته از این، هافبک های پرتحرک را در کارهای دفاعی به خدمت گرفت زیرا قصد او پوشش فضاها در عقب بود. وی تیم خود را مبتنی بر شماره ی 10 آمریکای جنونی کلاسیک قرار داد، و دستور داد سه مهاجمش همیشه در عرض بازی کنند و کم تر فضایی را خالی بگذارند.

فوتبال شیلی درست مانند خود کشور شکلی عمودی داشت و تعداد بازیکنانی که خود را در موقعیت های گلزنی می یافتند قابل توجه بود. امثال آرتورو ویدال و الکسیس سانچز در ابتدا در تیم ملی به مراتب بیش از باشگاه‌هایشان زیرفشار بودند.

جام کنفدارسیون‌ها عجیب وغریب است به این خاطر که اغلب نیمه‌مهم و دوستانه انگاشته م‌شود تا آن که یک تورنمنت ناب باشد. با این همه فینالیست‌های امسال با فلسفه‌های مختلف عازم مسابقات شدند؛ آلمان اساساً یک تیم جوان را فرستاده در حالی که ستاره های اصلی شیلی قصد دارند به یک جام دیگر در سومین تابستان متوالی دست یابند.

فارغ از اینکه کدام تیم در سنت پترزبورگ به پیروزی برسد، تقابل آلمان و شیلی تقابل میان دو تیمی است که روحیه ی هیجانی فوتبال بین المللی را هنوز پس از این سال ها در خود زنده نگاه داشته اند. کشورهای دیگر می‌توانند درس بگیرند.