کسب جام هفدهم، اندیشه یوزهای ایرانی

طلسمی که در چهار دهه گذشته نه تنها دست ایران را از رسیدن به جام ملت های آسیا کوتاه کرده بلکه دست خالی کادر فنی و بازیکنان در بازگشت از جام ملت های آسیا موجب اخراج برخی از مربیان و تغییرات فراوانی در ترکیب تیم های ملی ادوار جام ملت های آسیا شده است؛ اما کارلوس کی روش سرمربی پرتغالی تیم ملی پس از ناکامی برابر تیم ملی عراق و حذف از رقابت های 2015 استرالیا همچنان در راس کادر فنی باقی ماند تا با نسل جدیدی از فوتبال ایران به فتح قله فوتبال قاره کهن چشم بدوزد.
هشت سال حضور وی در راس کادر فنی و شناخت کاملی که کی روش از بیشتر تیم های آسیایی دارد موجب شده تا امیدواری در میان فوتبال دوستان ایرانی برای طلسم شکنی در امارات بیش از گذشته باشد.
هفدهمین دوره جام ملت های آسیا از 15 دی در امارات آغاز می شود و ملی پوشان ایران درصدد هستند به حسرت 43 ساله نرسیدن به جام قهرمانی خاتمه دهند.
سال های 1968، 1972 و 1976 سه دوره پیاپی بود که فوتبال ایران موفق به کسب عنوان قهرمانی شد و از آن موقع تاکنون فقط خاطره دیدن عکس های سیاه و سفید از این مسابقات باقی مانده است.
جام ملت های آسیا نخستین بار در سال 1956 و چهار سال زودتر از جام ملت‌های اروپا به میزبانی هنگ کنگ برگزار شد و چشم بادامی های کره جنوبی با کسب قهرمانی نخستین جام را به خانه بردند.
تیم ملی فوتبال ایران در نخستین حضورش به میزبانی کره جنوبی در سال 1960 در این رقابت ها حاضر شد و در مرحله گروهی از دور رقابت ها کنار رفت. در سال 1964 ملی پوشان ایران غایب بودند.
1968 نخستین میزبانی ایران در جام ملت های آسیا رقم خورد و تیم ملی با مربیگری «محمود بیاتی» و با شکست رژیم صهیونیستی در آخرین مسابقه، به نخستین قهرمانی خود در این مسابقات رسید.
قهرمانی دوره قبل این رقابت ها، آغازی بر درخشش ادامه دار تیم ملی فوتبال کشور شد تا در جام پنجم در سال 1972 که به میزبانی تایلند برگزار می شد، فوتبالیست های ایران برای دفاع از عنوان قهرمانی خود پا به میدان مسابقات بگذارند.
شاگردان «محمد رنجبر» سرمربی تیم ملی پس از پیروزی برابر کامبوج، عراق و تایلند در مرحله مقدماتی، و کامبوج و کره جنوبی در دیدارهای حذفی و فینال به دومین قهرمانی پیاپی خود رسیدند.
ایران که در ششمین دوره این رقابت ها در سال 1976 میزبان شد با هدایت «حشمت الله مهاجرانی» در مرحله گروهی ابتدا عراق و یمن جنوبی را از پیش رو برداشت و در مرحله حذفی از سد چین گذشت تا در فینال مقابل کویت صف آرایی کند. در این دیدار تیم ایران با تک گل «علی پروین» پیروز شد تا جام قهرمانی را بالای سر ببرد و از آن تاریخ هنوز دست ملی پوشان به این جام نرسیده است.
برای جام ملت های آسیا در سال 1980 نیز البته امید به قهرمانی دوباره تیم ملی زیاد بود. شاگردان «حسن حبیبی» سرمربی وقت تیم ملی که متشکل از ناصر حجازی، نصرالله عبدالهی،‌ ایرج دانایی‌‎فر، حمید علیدوستی، حسن روشن، بهتاش فریبا، حمید درخشان و حسین فرکی بودند در دیدار مقابل کویت در مرحله نیمه نهایی شکست خوردند تا از رسیدن به فینال باز بمانند. یکی از دلایل این شکست آغاز جنگ تحمیلی علیه ایران بود که یک روز قبل از این مصاف رخ داد. به رغم اینکه اعضای تیم ملی علاقه ای به ادامه حضور در مسابقات نداشتند اما با نظر مسئولان کشور در مسابقات ماندند و در نهایت با کسب مقام سومی به خانه بازگشتند.
هشتمین دوره جام ملت های آسیا در سال 1984 به میزبانی سنگاپور و با سرمربیگری «ناصر ابراهیمی» برای تیم ایران برگزار شد و ملی پوشان کشورمان در حالی که در مرحله نیمه نهایی تا دقیقه 89 مقابل عربستان با یک گل در یک قدمی فینال بودند اما با گل به خودی شاهین بیانی به تساوی رسیدند تا در ضربات پنالتی مغلوب حریف شده و با کسب مقام چهارمی به کار پایان دهند. 
در جام 1988 نیز ایران هر چند با هدایت «پرویز دهداری» به نیمه نهایی این رقابت ها راه یافت ولی با شکست مقابل عربستان در این مرحله و برتری برابر چین در دیدار رده بندی به مقام سوم رسید.
کریم باوی، فرشاد پیوس، احمدرضا عابدزاده، نادر محمدخانی، مجتبی محرمی، جواد زرینچه، سیروس قایقران، مهدی فنونی‌زاده، صمد مرفاوی و محمدحسن انصاری‌فرد از جمله بازیکنان سرشناس ایران در این رقابت ها بودند. 
در سال 1992 سکان هدایت تیم ملی به «علی پروین» سپرده شد تا ایران که قهرمانی بازی های آسیایی 1990 چین را با سرمربیگری او یدک می کشید، در این دوره از رقابت ها حاضر شود. اما تیم ایران در مرحله گروهی و دیداری جنجالی مقابل ژاپن چند بازیکن خود را با کارت قرمز از دست داد تا به لطف داور شکست بخورد و سرانجام برای دومین بار در تاریخ این رقابت ها در مرحله گروهی حذف شوند.
در دوره یازدهم جام ملت ها در سال 1996 تیم ملی فوتبال ایران با حضور بازیکنان ارزنده ای مانند علی دایی، مهدی مهدوی کیا، خداداد عزیزی، می توانست به فینال این مسابقات برسد و حتی در پرگل ترین دیدار خود با نتیجه 6 بر 2 برابر کره جنوبی به برتری رسید. اما شاگردان «محمد مایلی کهن» سرمربی تیم در نیمه نهایی یک بار دیگر با داوری مشکوک مقابل عربستان، بازی برده را مساوی کردند و گل سالم خداداد عزیزی مردود اعلام شد تا در ضربات پنالتی بازنده شده و در نهایت عنوان سومی را به خانه ببرند.
به جز کسب مقام سومی ایران که در سال 2004 با هدایت «برانکو ایوانکوویچ» رقم خورد، تیم ملی در سال های 2000 با سرمربیگری جلال طالبی، 2007 با هدایت امیر قلعه نویی، 2011 با رهبری افشین قطبی و در سال 2015 که کارلوس کی روش سکان تیم ملی را بر عهده داشت، یوزهای ایرانی هیچگاه نتوانست از مرحله یک چهارم نهایی صعود کنند.

جدول، نتایج و برنامه مسابقات جام ملت‌های آسیا 2019 امارات

حال تیم ملی فوتبال ایران که از سرمربی با دانش و بین المللی به نام کی روش برخوردار است و در جام جهانی 2018 روسیه مقابل حریفان نامداری چون مراکش، اسپانیا و پرتغال عملکرد مناسبی ارائه کرد، عزم خود را برای کسب عنوان قهرمانی در هفدهمین دوره رقابت های پیش رو جزم کرده است.
در رده بندی بهترین تیم های آسیا در جام ملت ها، ژاپن با کسب 4 عنوان قهرمانی، 3 نایب قهرمانی و یک مقام چهارمی عنوان نخست را دارد و عربستان با کسب 3 عنوان قهرمانی و 3 نایب قهرمانی در جایگاه دوم ایستاده است.
تیم ملی فوتبال ایران نیز با 3 عنوان قهرمانی، 4 عنوان سومی و یک مقام چهارمی جایگاه سوم را از آن خود کرده و کره جنوبی با 2 مقام قهرمانی، 4 عنوان نایب قهرمانی و 4 مقام سومی در جایگاه چهارم این رده بندی قرار گرفته است. 
تیم ملی فوتبال ایران در مرحله گروهی هفدهمین دوره جام ملت های آسیا با تیم های یمن، ویتنام و عراق هم گروه است.